Abstrakt

Przedmiotem niniejszego artykułu są zmiany w zakresie przepisów materialnoprawnych, zarówno w Części ogólnej, jak i szczególnej Kodeksu karnego skarbowego wprowadzone ustawą z 28.7.2005 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw¹. Autor oprócz analizy wprowadzonych zmian, dokonuje także ich oceny pod kątem kompatybilności z powszechnym prawem karnym oraz prawem finansowym, w szczególności podatkowym.

Zagadnienia wprowadzające

Pomimo, że względy gwarancyjne prawa karnego przemawiają jednoznacznie za pewnością prawa i stabilizacją porządku prawnego w tej dziedzinie, mamy w niej do czynienia (podobnie zresztą jak w innych) z brakiem tej normatywnej stabilizacji i inflacją przepisów, przy czym wydaje się to być procesem nie tylko trwałym, ale wręcz narastającym. Nie jest celem tego opracowania analiza przyczyn wspomnianego zjawiska w obecnych czasach, natomiast skoro jest ono faktem, to w sposób oczywisty nie może omijać także prawa karnego skarbowego jako dziedziny po pierwsze, bardzo pragmatycznej (w której czyny zabronione tradycyjnie ujmuje się jako mala prohibita, a nie jako mala per se), po drugie zaś - wykazującej rozliczne powiązania z jednej strony ze sferą „wiodącego” powszechnego prawa karnego, z drugiej natomiast, ze sferą prawa finansowego będącego prawem, w istocie, pierwotnym wobec wtórnych, niesamodzielnych norm prawa karnego skarbowego o charakterze wybitnie subsydiarnym. Wskazane interdyscyplinarne powiązania prawa karnego skarbowego wystawiały tę dziedzinę zawsze z jej samej natury na większe niebezpieczeństwo owego braku normatywnej stabilizacji, a ponadto przesądzają one o tym, że postępujące zmiany dotyczyć muszą zarówno przepisów części szczególnej określających typy deliktów (przestępstw i wykroczeń) skarbowych, jak i regulacji ogólnych dotyczących zasad odpowiedzialności i systemu środków penalnych.

Patrząc na prawo karne skarbowe karnista-dogmatyk z pewnością zauważy, że tzw. normy sankcjonowane określające bezprawność czynu zlokalizowane są poza prawem karnym skarbowym znajdując się w obrębie prawa podatkowego, celnego, dewizowego, czy regulacji w zakresie gier i zakładów, natomiast prawo karne skarbowe zawiera normy sankcjonujące - decydujące o karalności czynu. Zatem określenie: „bezprawność karna skarbowa” oznacza w swej istocie karalność czynu, który swą cechę bezprawności uzyskuje na podstawie sprzeczności z prawnofinansowymi normami sankcjonowanymi. W związku z tym, nasuwa się pytanie, które dla dogmatyka uznającego tzw. uniwersalistyczne (jednolite, a nie gałęziowo zróżnicowane) pojęcie bezprawności może być kłopotliwe, mianowicie - czy legalizacja czynu z punktu widzenia prawa karnego skarbowego oznacza automatycznie legalizację także z punktu widzenia pozostałych gałęzi prawa, np. podatkowego, celnego, czy dewizowego². Tą, skądinąd ważną kwestią teoretyczną nie będziemy się jednak tu zajmować, a powyższe wprowadzenie niezbędne nam było jedynie dla zobrazowania tezy, iż zmiany w pozakarnych regulacjach wypełniających blankietowo sformułowane dyspozycje przepisów części szczególnej prawa karnego skarbowego w sposób oczywisty wpływają na zakres kryminalizacji w tej sferze.

Można podać konkretne przykłady ilustrujące tę tezę, a wyrażające się w nowelizacjach KKS spowodowanych przez ustawy pozakarne. Tak np. ustawą z 29.6.2000 r. o uchyleniu ustawy o funduszach przemysłowych i ich prywatyzacji w związku z reformą systemu ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 60, poz. 703) dokonano zmiany w typizacji oszustwa prywatyzacyjnego, określonego w art. 112 KKS. Zasadniczy charakter miała zmiana całego Rozdziału 8 (dewizowego) w Części szczególnej KKS dokonana ustawą z 27.7.2002 r. - Prawo dewizowe (Dz.U. Nr 141, poz. 1178). Można także podać przykład nowelizacji przepisów Rozdziału 9 KKS (w zakresie gier i zakładów) w związku z ustawą z 10.4.2003 r. o zmianie ustawy o grach losowych, zakładach wzajemnych i grach na automatach oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 84, poz. 774). Były też inne powody nowelizacji KKS. Ustawą z 24.7.2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny skarbowy (Dz.U. Nr 162, poz. 1569) rozszerzono ochronę karną skarbową w zakresie przestępstw i wykroczeń podatkowych i celnych (z Rozdziału 6 i 7 Części szczególnej KKS) na interesy finansowe Wspólnot Europejskich.

W sumie od wejścia w życie obecnego KKS, tj. od 17.10.1999 r. jego nowelizacji było kilkanaście. Nie ulega wątpliwości, że spośród nich swym zasięgiem wyróżnia się [...]