Abstrakt

W wielu umowach spotkać można klauzule odnoszące się do oświadczeń i zawiadomień składanych sobie przez kontrahentów. Postanowienia te zazwyczaj określają formę, w której oświadczenia i zawiadomienia mają być składane. Nieraz wskazują też konkretne adresy, pod które należy je kierować. W kontraktach zawieranych przez przedsiębiorców lub instytucje o rozbudowanej strukturze pojawiają się również postanowienia, które określają (inne niż organy zarządzające) osoby upoważnione do odbierania albo też do składania związanych z kontraktem oświadczeń i zawiadomień. Warto zastanowić się nad celowością wprowadzania tego typu klauzul do umów i nad ich konsekwencjami. Jest rzeczą oczywistą, że klauzule te są redagowane w różnoraki sposób. Poniższa analiza może więc uwzględnić jedynie ich najbardziej typowy (jak się wydaje) kształt.

Forma oświadczeń woli

Klauzula regulująca formę oświadczeń i zawiadomień odnosi się m.in. do formy oświadczeń woli składanych sobie przez kontrahentów w związku z daną umową. O ile dana umowa nie zawiera odrębnych postanowień w tym zakresie, klauzula taka ma w szczególności zastosowanie do tzw. czynności następczych, takich jak np. odstąpienie od umowy, czy jej wypowiedzenie. Aby zrozumieć jej znaczenie, przywołać należy na wstępie regulacje kodeksowe odnoszące się do czynności następczych.

Aktualne brzmienie art. 77 KC wskazuje, że:

a) uzupełnienie lub zmiana umowy zawsze wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały dla jej zawarcia (§ 1);

b) jeżeli umowa została zawarta w zwykłej formie pisemnej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron, jak również odstąpienie od niej albo jej wypowiedzenie powinno być stwierdzone pismem (§ 2);

c) jeżeli umowa została zawarta w pisemnej formie kwalifikowanej (§ 3):

Celem niniejszego artykułu nie jest analiza tego, bogatego w treść, przepisu. Warto jednak zwrócić uwagę na rozwiązanie, zgodnie z którym odstąpienie lub wypowiedzenie zawsze wymaga jedynie formy pisemnej ad probationem¹. Przykładowo więc, do odstąpienia od umowy zawartej w formie aktu notarialnego wystarczy zachowanie zwykłej formy pisemnej i to tylko dla celów dowodowych. Należy przypomnieć, że formy tej nie stosuje się w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami. W związku z powyższym, wydaje się, że w niektórych przypadkach celowe może być zamieszczanie w umowach klauzul, które wprowadzą surowsze od kodeksowych wymagania co do formy jednostronnych czynności zmierzających do zakończenia stosunku zobowiązaniowego. Pozwoli to uniknąć wątpliwości, czy dane oświadczenie w ogóle zostało złożone, choćby w sposób konkludentny.

Forma zawiadomień

kodeks cywilny nie zawiera odrębnej regulacji odnoszącej się do formy zawiadomień o faktach, mimo że wywołują one nieraz daleko idące skutki prawne. Do wspomnianych zawiadomień należy zalicza się np. zawiadomienie sprzedawcy o wadach zakupionej rzeczy (art. 563 KC). Zawiadomienia są oświadczeniami wiedzy, a nie oświadczeniami woli. W odróżnieniu od oświadczeń woli, zawiadomienia mogą być [...]