Abstrakt

W warunkach funkcjonowania spółdzielni istotne znaczenie odgrywa zapewnienie jej członkom możliwości pełnego udziału w procedurach demokratycznych. Niestety, przyznane członkom uprawnienia nie zawsze są przez nich realizowane, w praktyce zaś podejmuje się czasem próby zmarginalizowania znaczenia organów zwierzchnich i nadzorczych spółdzielni. Nie da się ukryć, iż zjawiskom takim sprzyja, obok bierności członków, także lakoniczność postanowień ustawy z 16.9.1982 r. – Prawo spółdzielcze¹. Z uwagi na fakt, iż wskazane nieprawidłowości występują najczęściej w spółdzielniach dużych, celowe jest dokonanie pełniejszego przedstawienia problematyki dotyczącej ich organów o charakterze quasi-właścicielskim, tj. zebrania przedstawicieli oraz zebrań grup członkowskich, mają one bowiem kluczowe znaczenie dla realizacji zasad spółdzielczej demokracji i samorządności.

W części trzeciej niniejszego opracowania Autor przedstawia zadania i uprawnienia grup członkowskich w spółdzielniach.

Zebrania grup członkowskich

W spółdzielniach, w których walne zgromadzenie zostało zastąpione przez zebranie przedstawicieli, obligatoryjnymi organami spółdzielni są także zebrania grup członkowskich (art. 35 § 1 pkt 4 i art. 59 § 1 PrSpółdz). Ich zadaniem jest zagwarantowanie wszystkim członkom możliwości wyrażania swojej opinii i zgłaszania wniosków odnośnie do prowadzenia spraw spółdzielni, a tym samym wywierania wpływu na prowadzoną przez nią politykę i kształt rozstrzygnięć podejmowanych przez organ demokracji pośredniej – zebranie przedstawicieli. W rezultacie, „szeregowi” członkowie, choć pozbawieni decydującego głosu w najważniejszych sprawach spółdzielni, z racji zaliczenia ich do jednej z grup członkowskich, mają możliwość reprezentowania wobec innych organów spółdzielni własnych, „grupowych” interesów oraz skutecznego zabiegania o ich realizację. Tym samym, zebrania grup członkowskich stanowią korekturę demokracji pośredniej w postaci zebrania przedstawicieli, na rzecz demokracji bezpośredniej² – inne organy spółdzielni obowiązane są rozpatrywać wnioski, postulaty i propozycje zgłaszane przez tak zorganizowanych członków, razem występują oni bowiem w charakterze jej organu.

Zadania i uprawnienia zebrań grup członkowskich ująć można w trzech grupach:

1. kompetencje elekcyjne (art. 59 § 2 pkt 1 i 2 PrSpółdz) – wybieranie i odwoływanie przedstawicieli na zebranie przedstawicieli (obligatoryjnie) oraz członków rady nadzorczej (fakultatywnie, jeżeli statut tak stanowi), jak również członków innych statutowych organów spółdzielni (fakultatywnie, zgodnie z treścią regulacji statutowej; zob. też art. 35 § 3 i art. 59 § 3 PrSpółdz);
2. kompetencje kontrolne (art. 59 § 2 pkt 4 PrSpółdz) – rozpatrywanie okresowych sprawozdań rady nadzorczej i zarządu oraz ewentualnie innych, statutowych organów spółdzielni (zob. art. 35 § 3 PrSpółdz); dzięki temu ogół członków zyskuje możliwość bezpośredniego zapoznania się z wyżej wymienionymi sprawozdaniami oraz uzyskania[...]