Monitor Prawniczy

nr 3/2005

Ustrój rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków

Magdalena Szydłowska
Autorka jest aplikantką sądową, współpracuje z kancelarią w Poznaniu, przygotowuje rozprawę doktorską na temat umów majątkowych małżeńskich.
Abstrakt

Autorka w niniejszym opracowaniu podejmuje problematykę ustroju rozdzielności majątkowej małżeńskiej, wprowadzonego ustawą z 17.6.2004 r. o zmianie ustawy - kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych ustaw1, na tle polskiego prawa rodzinnego oraz przedstawia krótką charakterystykę rozwiązań dotyczących rozdzielności majątkowej, które zostały przyjęte w innych krajach.

Uwagi wprowadzające

Zmiany polityczne, społeczne i gospodarcze z jakimi mieliśmy do czynienia w naszym kraju od 1989 r. uwypukliły konieczność znowelizowania Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zwłaszcza jego części regulującej stosunki majątkowe małżeńskie. Prace Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego działającej przy Ministrze Sprawiedliwości trwały od 1998 r. i koncentrowały się w dużej mierze nad wyborem odpowiedniego ustawowego ustroju majątkowego. Zamiarem twórców projektu zmian KRO było wskazanie takiego ustroju majątkowego, który nie utrudniałby obrotu prawnego, ale jednocześnie stanowiłby wystarczające zabezpieczenie interesów małżonków i podstaw bytu rodziny2. Pełniący dotychczas funkcję reżimu ustawowego ustrój wspólności dorobku rodził wiele komplikacji, zwłaszcza, gdy jeden z małżonków prowadził działalność gospodarczą. Z taką aktywnością zawodową związana jest konieczność podejmowania szybkich decyzji oraz pewność co do ważności czynności prawnej dokonanej przez kontrahenta pozostającego w związku małżeńskim. Ustrój wspólności dorobku znacznie utrudniał takie działanie. Ostatecznie jednak reformatorzy zdecydowali się na pozostawienie ustroju wspólności dorobku jako ustawowego ustroju małżeńskiego, ale do katalogu umownych ustrojów majątkowych, które mogą regulować stosunki majątkowe między małżonkami wprowadzono nowy ustrój - rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków.

Ustrój rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobku nie jest nową instytucją w polskim prawie rodzinnym. Wprowadzony dekretem z 29.5.1946 r. - Prawo małżeńskie majątkowe (Dz.U. z 1947 r. Nr 24, poz. 95) był ustrojem ustawowym aż do roku 1950. Obecnie taką rolę pełni w wielu krajach Europy Zachodniej, m.in. w Niemczech.

Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków jest modyfikacją [...]