Abstrakt

W niniejszym artykule Autor podejmuje problematykę przenoszenia wpisów z ksiąg wieczystych, w tym wpisów z ksiąg dawnych, hipotek oraz służebności gruntowych na tle ustawy z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece¹ oraz przedmiotowych rozporządzeń.

Zagadnienia ogólne

Początkowo problem własności nieruchomości utożsamiano z posiadaniem. Z czasem zaczęto rozróżniać te dwie instytucje. Obecnie prawo własności jest dokumentowane w księgach wieczystych. Księgi wieczyste wykształciły się jednak bardzo późno w stosunku do pozostałych instytucji prawa rzeczowego. Początków zapisów dotyczących nieruchomości należy szukać w średniowieczu. Zapisy te prowadzono w celach dowodowych, z czasem zaczęły być wykorzystywane do ingerencji państwa w stosunki własnościowe ziemi, co miało kluczowe znaczenie z punktu widzenia feudalizmu. W związku z tym, księgi wieczyste zaczęły uzyskiwać kluczowe znaczenie w systemie prawa. W dawnej Rzeczpospolitej znane były jako księgi ziemskie i księgi grodzkie, choć znacznie różniły się od współczesnych ksiąg.

Właściwego znaczenia księgi wieczyste nabrały począwszy od XVIII w. wraz z rozwojem kapitalizmu. Znaczenie to zawdzięczały wówczas powszechności kredytu kupieckiego, którego prawnym zabezpieczeniem stawała się hipoteka. Wraz z rozwojem kapitalizmu księgi wieczyste zapewniały bezpieczeństwo obrotu nieruchomościami. Kluczowym z tego punktu widzenia było ukształtowanie się zasady wiarygodności ksiąg wieczystych. W naszym kraju problematykę ksiąg wieczystych komplikują zaszłości z okresu zaborów. W każdym bowiem zaborze obowiązywały różne reguły dotyczące nie tylko ksiąg wieczystych, ale i pozostałych gałęzi prawa. Na marginesie należy zaznaczyć, iż oryginalnym polskim pomysłem jest od 1818 r. rezygnacja z ksiąg zbiorczych, co w praktyce oznacza, że dla każdej nieruchomości prowadzi się odrębną księgę wieczystą.

Nacjonalizacja ziemi prowadzi do usunięcia ziemi z obrotu, co eliminuje sensowność prowadzenia ksiąg wieczystych. W Polsce jednak z uwagi, iż nacjonalizacja nie została nigdy konsekwentnie przeprowadzona, księgi wieczyste zachowały swą aktualność².

Wielość i wielokrotność regulacji ksiąg wieczystych wpływa na znaczną polaryzację tej instytucji w naszym systemie prawa. Zważywszy na zaszłości historyczne oraz wielość i wielokrotność regulacji ksiąg wieczystych, po uchwaleniu ustawy z 1982 r., ustawodawca postanowił [...]