Abstrakt

W niniejszym artykule Autor przedstawia zagadnienia związane z potajemnym nagraniem na taśmę, jako dowodem nielegalnym w postępowaniu cywilnym, m.in. kwestie dotyczące prawa człowieka do ochrony życia prywatnego oraz tajemnicy rozmowy w prawie krajowym i orzecznictwie ETPC. Autor swe rozważania prowadzi na tle wyroku Sądu Najwyższego z 25.4.2003 r.¹, przedstawiając jednocześnie swoją krytyczną opinię co do stanowiska SN wyrażonego we wspomnianym wyroku.

Zagadnienia wstępne

Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego nie zawierają regulacji związanej z dopuszczalnością prezentowania przez strony w toku postępowania dowodowego, dowodów uzyskanych w sposób sprzeczny z prawem. Należy wskazać, iż dowód nielegalny, to taki, który pozostaje w dyspozycji strony na skutek działania jej lub innej osoby, naruszającego przepisy prawa materialnego, prawa postępowania cywilnego, bądź zasady współżycia społecznego².

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z 25.4.2003 r. podjął zagadnienie dopuszczalności przedstawiania przez stronę postępowania materiału dowodowego uzyskanego w sposób bezprawny. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego w procesie o rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, w zakresie wykazania winy rozkładu pożycia małżeńskiego może służyć także nagranie magnetofonowe rozmów prowadzonych przez strony, nawet jeżeli tych nagrań dokonywano bez wiedzy jednej z nich.

W stanie faktycznym rozpatrywanej przez Sąd Najwyższy sprawy, powód wykorzystał w procesie o rozwód nagrane w tajemnicy przed pozwaną, prowadzone z nią rozmowy telefoniczne. Na podstawie takiego, dopuszczonego w sprawie dowodu, zarówno sąd I jak i II instancji ustalił, iż do rozkładu pożycia małżeńskiego doszło z winy obojga małżonków. Wykorzystując nagrane na taśmę rozmowy telefoniczne, sądy ustaliły fakt nadużywania przez pozwaną alkoholu oraz wulgarnego odnoszenia się do współmałżonka.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku, odnosząc się do zarzutu skarżącej, iż sądy dopuściły się naruszenia art. 231 i 233 KPC poprzez dopuszczenie dowodu uzyskanego w sposób bezprawny, czyli bez wiedzy i wyrażonej zgody osoby rejestrowanej na taśmie, przyzwolił na wykorzystywanie w postępowaniu w sprawie o rozwód, tak uzyskanych dowodów.

Powyższy, dyskusyjny pogląd Sądu Najwyższego, należy poddać negatywnej ocenie, jednoznacznie odmawiając przyznania mocy, dowodom zebranym przez strony w sposób nielegalny - tak jak w niniejszej sprawie kasety z potajemnie nagranymi rozmowami telefonicznymi, albo inne - np.: wykonane z ukrycia zdjęcia, wykradzione z mieszkania dokumenty.

Przedstawione stanowisko Sądu Najwyższego, w sposób precedensowy, a zarazem niebezpieczny otwiera [...]