Abstrakt

Obecnie, w zmieniających się realiach wykonywania zawodu adwokata, tak w Polsce jak i w innych krajach Unii Europejskiej, można sobie wyobrazić adwokatów wykonujących zawód bez występowania przed sądami, albo bez kontaktu z kolegami, czy też nieangażujących się w prace samorządu zawodowego, nie jest jednak możliwe wykonywanie zawodu bez kontaktu z klientem. Stąd też wynika uniwersalny charakter i ciągła aktualność oraz rozwój norm etycznych regulujących stosunek adwokata do klienta. Konsekwencją tego oczywistego stwierdzenia, jest konieczność poświęcenia szczególnej uwagi regulacji stosunków pomiędzy adwokatem a jego klientami, przede wszystkim dlatego, iż w związku z istotą i charakterem tego stosunku, adwokat wystawiony jest na różnego rodzaju pokusy, choćby materialne. Omawiane zagadnienia mają więc uniwersalny charakter, ponieważ znajdują zastosowanie do każdego wykonującego zawód adwokata. Drugi, ogólniejszy refleks tych zagadnień, to kwestia postrzegania przez społeczeństwo adwokatury w ogólności¹. W niniejszym artykule Autor ograniczył się do stwierdzenia, że z pewnością na postrzeganie adwokata przez klienta, wpływ ma nie tylko rezultat sprawy, lecz również sposób jej prowadzenia, stosunek do klienta, życzliwość i rzetelność w tej relacji. W części 1 opracowania (MoP Nr 23/2005) Autor przedstawił kwestie dotyczące zasad działania dla ochrony interesu klienta, przyjęcia i odmowy przyjęcia sprawy oraz konfliktu interesów. W części 2 zaprezentowano m.in. zasady prowadzenia sprawy przez adwokata, kwestie dotyczące zaufania klienta do adwokata czy zagadnienia dotyczące rozliczeń z klientem.

Sposób prowadzenia sprawy

Adwokat powinien wykonywać czynności zawodowe z należytą uczciwością, starannością, sumiennością i gorliwością (przez co rozumie się również szybkość działania) według najlepszej woli i wiedzy (§ 8 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu z 10.10.1998 r.², art. 3.1.2. Kodeksu Etyki Rady Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Unii Europejskiej CCBE³), przy czym, w zakresie tej wiedzy należy wymagać od adwokata stałego jej poszerzania oraz aktualizowania⁴. Obowiązek stałego dokształcania się adwokatów zapisano wyraźnie w § 43a ust. 6 niemieckiej ustawy o adwokaturze⁵. Zasadą powinno być dążenie do udzielenia efektywnej pomocy prawnej osobom, które się o taką pomoc zwracają. Działania nieprzemyślane i lekkomyślne, choćby tylko narażające klienta na powstanie szkody, będą uzasadniać pociągnięcie adwokata do odpowiedzialności dyscyplinarnej⁶.

Adwokat jest obowiązany czuwać nad biegiem sprawy i informować klienta o jej postępach i wyniku (§ 49 EtykaAdw). Obowiązek ten nie może być stopniowany w zależności od tego czy adwokat ma do czynienia z klientem z wyboru czy z klientem z urzędu⁷. Adwokat obowiązany jest do czuwania nad biegiem sprawy czy to w sądzie, czy w innym organie, przed którym jest prowadzona. Zalecane jest okresowe badanie akt sądowych sprawy, a nieustalenie przez adwokata treści wyroku w sprawie pociąga za sobą odpowiedzialność dyscyplinarną⁸. Niedopuszczalne jest lekceważenie klienta, jego sprawy, ignorowanie jego próśb o spotkanie czy kontakt, zasłanianie się, w tych przypadkach, brakiem czasu. Adwokat powinien mieć na uwadze, że odmienne jest postrzeganie sprawy przez niego (zazwyczaj jest to dla niego jedna z wielu spraw) i dla klienta, dla którego dana sprawa ma najważniejsze znaczenie, często w znaczący sposób wpływa na jego sytuację osobistą czy majątkową. Z tego powodu adwokat powinien starać się regularnie informować klienta o podejmowanych w sprawie działaniach, nawet tych pozornie błahych (np. badanie akt w sekretariacie). Wpływa to bowiem na budowanie relacji pomiędzy klientem i jego adwokatem, ten pierwszy ma świadomość, że ktoś o jego sprawę dba, rzetelnie się nią zajmuje.

Zasady postępowania wobec klienta dotyczą również aplikantów adwokackich, gdy ci z polecenia patrona (lub innego adwokata) wykonują pewne czynności czy to z udziałem klientów czy też na ich rzecz.

Choć EtykaAdw zasad tego nie precyzuje, należy od adwokata również wymagać, aby przy przyjęciu sprawy wytłumaczył stronie wszelkie prawne okoliczności sprawy, przede wszystkim tak, aby przyszły mandant wiedział o ryzykach, jakie wiążą się z postępowaniem. W szczególności istotne jest poinformowanie klienta o skutkach finansowych pewnych działań, jako że to klient będzie ponosił finansowe konsekwencje prowadzonego postępowania. Nie ma obowiązku informowania klienta o [...]