Abstrakt
Autor w niniejszym artykule dokonuje analizy problematyki naruszenia art. 233 Kodeksu postępowania cywilnego jako podstawy kasacyjnej. Rozważania zostały przeprowadzone na tle stanu prawnego sprzed nowelizacji KPC z 22.12.2004 r.1 oraz dorobku orzecznictwa sądowego, jak również na gruncie obowiązującego aktualnie Kodeksu postępowania cywilnego.
Zagadnienia wprowadzające
Jednym z elementów konstrukcyjnych skargi kasacyjnej jest przytoczenie podstaw, tj. przyczyn, na których opiera się zaskarżenie prawomocnego orzeczenia wydanego przez sąd II instancji. Niezbędne jest wskazanie przepisów, które zdaniem strony, zostały naruszone, jak również wyjaśnienie, na czym polega to naruszenie. Ustawodawca wskazuje dwie podstawy. Skarga kasacyjna może opierać się, zgodnie z art. 3983 KPC, na naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, jak również na naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy2. Metoda syntetycznego sformułowana podstaw kasacyjnych przez użycie klauzul generalnych powoduje, że zakres kontroli kasacyjnej jest szeroki. Samo wskazanie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie jest konstrukcyjnym wymaganiem skargi kasacyjnej, której brak skutkuje odrzuceniem skargi a limine. Jednakże w celu skutecznego wniesienia skargi skarżący nie może ograniczyć się do literalnego powtórzenia podstaw. Niezbędne jest bowiem wykazanie, z jakich względów wykraczających poza spór toczący się w konkretnej sprawie między podmiotami postępowania, sprawa powinna być ponownie rozpatrzona przez Sąd Najwyższy3. Sąd nie może domniemywać i poszukiwać dodatkowych argumentów nieprzywołanych przez stronę.
Brzmienie podstaw kasacyjnych, w porównaniu z poprzednio obowiązującym art. 3931 KPC nie uległo zmianie4. Podobne brzmienie podstaw kasacyjnych występowało również na gruncie przedwojennego Kodeksu postępowania cywilnego5. Natomiast obecnie, po wejściu w życie ZmKPCU04[2] zastrzeżono dodatkowy wymóg odnośnie do Prokuratora Generalnego oraz Rzecznika Praw Obywatelskich, tj. podmiotów również uprawnionych do wniesienia skargi kasacyjnej. W przypadku Prokuratora Generalnego możliwe jest oparcie skargi kasacyjnej na ww. podstawach, jeżeli przez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego, natomiast odnośnie do Rzecznika Praw Obywatelskich - jeżeli przez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela6. W odniesieniu do wymagań skargi kasacyjnej wnoszonej przez wszystkie uprawnione podmioty ustawodawca, również poprzez ZmKPCU04[2], wprowadził § 3 do art. 3983 KPC7 dodatkowe zastrzeżenie, iż podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów.
Ocena wiarygodności i mocy dowodowej
Kwestia oceny wiarygodności i mocy dowodowej, zgodnie z art. 233 § 1 KPC, pozostawiona jest swobodzie sędziowskiej, co nie oznacza jednak jej dowolności. Sąd powinien dokonać tej oceny przy wykorzystaniu zasad logiki formalnej oraz doświadczenia życiowego po wszechstronnym rozważeniu wszystkich zebranych, dopuszczonych i przeprowadzonych w konkretnej sprawie dowodów, przy założeniu, że przedmiotem dowodu, zgodnie z art. 227 KPC, powinny być wszystkie okoliczności, mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Kwestia ta odnosi się bez wątpienia do [...]