Abstrakt
Obecnie, w zmieniających się realiach wykonywania zawodu adwokata, tak w Polsce, jak i w innych krajach Unii Europejskiej, można sobie wyobrazić adwokatów wykonujących zawód bez występowania przed sądami, albo bez kontaktu z kolegami, czy też nieangażujących się w prace samorządu zawodowego, nie jest jednak możliwe wykonywanie zawodu bez kontaktu z klientem. Stąd też wynika uniwersalny charakter i ciągła aktualność oraz rozwój norm etycznych regulujących stosunek adwokata do klienta. Konsekwencją tego oczywistego stwierdzenia, jest konieczność poświęcenia szczególnej uwagi regulacji stosunków pomiędzy adwokatem a jego klientami, przede wszystkim dlatego, iż w związku z istotą i charakterem tego stosunku, adwokat wystawiony jest na różnego rodzaju pokusy, choćby materialne. Omawiane zagadnienia mają więc uniwersalny charakter, ponieważ znajdują zastosowanie do każdego wykonującego zawód adwokata. Drugi, ogólniejszy refleks tych zagadnień, to kwestia postrzegania przez społeczeństwo adwokatury w ogólności1. W niniejszym artykule Autor ograniczył się do stwierdzenia, że z pewnością na postrzeganie adwokata przez klienta, wpływ ma nie tylko rezultat sprawy, lecz również sposób jej prowadzenia, stosunek do klienta, życzliwość i rzetelność w tej relacji. W części I opracowania Autor przedstawił kwestie dotyczące zasad działania dla ochrony interesu klienta, przyjęcia i odmowy przyjęcia sprawy oraz konfliktu interesów. W części 2 (MoP Nr 24/2005) zaprezentowano m.in.: zasady prowadzenia sprawy przez adwokata, kwestie dotyczące zaufania klienta do adwokata oraz zagadnienia dotyczące rozliczeń z klientem.
Uwagi ogólne
W państwie prawa rola adwokata jest szczególna i nie wyczerpuje jej jedynie należyte i mieszczące się w prawnie zakreślonych granicach wykonywanie zleconych mu czynności. Adwokat powinien nie tylko dochodzić interesów swoich klientów, ale również stawać się ich doradcą. Taką rolę przypisano wyraźnie adwokatowi w słowach preambuły Kodeksu Etyki Rady Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Unii Europejskiej CCBE (dalej jako: Kodeks CCBE).
Należy zwrócić uwagę, że stosunek adwokata do klienta regulują - w sferze prawa procesowego odpowiednie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego oraz Kodeksu postępowania karnego i Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, a także Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, stanowiące o zakresie pełnomocnictwa procesowego i obowiązkach pełnomocnika; zaś w sferze prawa cywilnego materialnego - przepisy Kodeksu cywilnego, szczególnie odnoszące się do umowy zlecenia i umów do niej podobnych (art. 734-751 KC). Nie jest przedmiotem niniejszego opracowania omawianie prawnej sfery stosunku adwokata do klienta, jednak przy dalszych rozważaniach należy mieć na uwadze, że mamy w takich stosunkach, z reguły, do czynienia ze zobowiązaniem starannego działania.
Z ustawowo ukształtowanej pozycji adwokata w systemie ochrony praw wynika, że jego zawód polega na świadczeniu pomocy prawnej, przez co w szczególności rozumieć należy: udzielanie porad prawnych, sporządzanie opinii prawnych, opracowywanie projektów aktów prawnych, występowanie przed sądami i urzędami (art. 4 ust. 1 ustawy z 26.5.1982 r. - Prawo o adwokaturze2). Adwokat świadczy pomoc prawną osobom fizycznym, osobom prawnym oraz jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej (art. 4 ust. 2 PrAdw), ustawowy krąg klientów adwokata jest więc nieograniczony.
Podstawowe dyrektywy zachowania adwokata w stosunku do klienta [...]