Abstrakt
Stosownie do art. 686 in fine KPC, w postępowaniu działowym sąd rozstrzyga również o wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu spłaconych długów spadkowych. Z pozoru wydawać by się mogło, że zawarte w tym przepisie sformułowanie dotyczące „spłaconych długów spadkowych” nie powinno w praktyce sądowej rodzić wątpliwości co do tego, jak należy rozumieć to pojęcie. Bliższa analiza wypowiedzi doktryny i judykatury odnoszących się do tego zagadnienia wskazuje jednak, że tak w istocie nie jest, a właściwe rozumienie użytego w art. 686 KPC terminu sprawia na obszarze postępowania o dział spadku wiele problemów.
Wprowadzenie
Na pojęcie spadku składają się zarówno aktywa, jak i pasywa. W polskim prawie spadkowym dział spadku został ujęty jako dział aktywów. Oznacza to, że przedmiotem działu spadku może być wyłącznie stan czynny spadku. Podział długów spadkowych jest natomiast tylko konsekwencją dokonania działu aktywów i następuje z mocy samego prawa. Wynika to z art. 1034 § 2 i art. 1081 KC. Stwierdzenia te prowadzą do wniosku, że w postępowaniu o dział spadku sąd nie orzeka o spłacie długów1.
Zgodnie z art. 686 KPC, sąd dokonuje rozliczeń między spadkobiercami jedynie z tytułu „spłaconych” przez nich długów spadkowych. Jeżeli jeden ze spadkobierców zaspokoił wierzyciela, może żądać od pozostałych spadkobierców zwrotu tego co świadczył, w częściach odpowiadających wielkości ich udziałów w spadku (art. 1034 § 1 zd. 2 KC). O takim zwrocie rozstrzyga sąd dokonujący działu spadku w postępowaniu działowym, likwidując w ten sposób możliwość dalszego sporu między spadkobiercami w tym przedmiocie. W związku z tym rozstrzyganie o innych, niespłaconych długach nie jest możliwe w postępowaniu działowym (argumentum a contrario z art. 686 KPC). W szczególności sąd nie może określać, który ze spadkobierców ma spłacić danego wierzyciela. Takie określenie, w wyniku którego ciężar jednych długów ma ponosić wyłącznie jeden spadkobierca, a ciężar innych długów wyłącznie drugi spadkobierca, naruszałoby przepis art. 1034 KC. Wprawdzie w umowie o dział spadku spadkobiercy mogą ustalić, kto spośród nich i w jakim zakresie ma uregulować długi spadkowe, ale umowa w tym przedmiocie będzie wiążąca tylko dla spadkobierców. W żadnej mierze postanowienia tej umowy nie mogą rzutować na sytuację wierzycieli. Nawet gdyby [...]