Abstrakt

Spośród trzech zawodów prawniczych - adwokatów, radców prawnych i notariuszy - najwięcej wątpliwości na tle Prawa zamówień publicznych powstaje w odniesieniu do notariuszy, ze względu na specyficzną pozycję prawną tego zawodu wśród zawodów zaufania publicznego¹. W ostatnim czasie mieliśmy ponadto do czynienia z co najmniej czterema okolicznościami skłaniającymi do daleko idącego zrewidowania poglądów na dotychczasową pozycję notariusza w świetle przepisów o zamówieniach publicznych. Pierwszą jest wejście w życie ustawy z 29.1.2004 r. - Prawo zamówień publicznych (dalej jako: PrZamPubl)², drugą - wyrok Sądu Najwyższego z 26.2.2004 r.³ uchylający jedną z uchwał Krajowej Rady Notarialnej dotyczącą problematyki zamówień publicznych w praktyce notarialnej⁴, trzecią - wejście w życie nowego rozporządzenia regulującego maksymalne stawki taksy notarialnej⁵, będące konsekwencją orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 10.12.2003 r.⁶, czwartą - uzyskanie przez notariusza statusu przedsiębiorcy na mocy przepisów wprowadzających ustawę z 2.7.2004 r. o swobodzie gospodarczej⁷.

Tym samym, twierdzenie, iż pozycja prawna notariusza w ramach zamówień publicznych uległa zasadniczej i radykalnej zmianie wydaje się być jak najbardziej uprawnione. Celem niniejszego opracowania jest przede wszystkim analiza zaistniałych zmian⁸. W dalszej części opracowania przedstawione zostaną podstawowe problemy zarysowujące się na tle dotychczasowego stanu prawnego (w prawie krajowym oraz wspólnotowym), wykładnia aktualnie obowiązujących przepisów, jak również ocena praktycznej doniosłości następujących zmian.

Notariusz jako „wykonawca usług prawniczych”

Jak wiadomo, zasadniczą wątpliwością powstającą w odniesieniu do notariatu na tle poprzednio obowiązującej ustawy o zamówieniach publicznych była nawet nie tyle kwestia objęcia notariuszy zakresem podmiotowym stosowania ustawy, co raczej dopuszczalność występowania notariuszy w przetargach na świadczenie usług notarialnych⁹. Wątpliwości te obecnie, jak zostanie to wykazane w dalszej części opracowania, w znacznym stopniu straciły na znaczeniu.

Kluczowym dla rozstrzygnięcia problemu charakteru prawnego czynności notarialnych, na gruncie PrZamPubl, jest odpowiedź na pytanie, czy czynności takie mogą być traktowane jako usługi w ogólności, a w dalszej kolejności - usługi w rozumieniu PrZamPubl. Ze względu na ramy opracowania wypadnie pominąć złożoną problematykę charakteru prawnego relacji łączącej notariusza ze stronami czynności notarialnych, jak się wydaje dotychczas nierozstrzygniętą jednoznacznie przez doktrynę prawa ani orzecznictwo¹⁰.

Jak wiadomo, w prawie polskim nie istnieje ogólne pojęcie „usługi”, lecz jedynie definicje szczegółowe zawarte w rozmaitych aktach prawnych regulujących nieraz bardzo szczegółowe dziedziny życia gospodarczego¹¹. W większości jednak aktów prawnych rangi ustawowej ustawodawca w ogóle nie definiuje pojęcia usług. Z odmienną jednak sytuacją spotykamy się [...]