Abstrakt
Zagadnienie wykonania umów darowizny rzeczy ruchomych, w szczególności tych umów, które zostały zawarte bez formy aktu notarialnego dla oświadczenia darczyńcy, może budzić liczne wątpliwości. Mamy tu bowiem do czynienia z kwestią splotu instytucji: (1) formy czynności prawnych, (2) umów zobowiązująco-rozporządzających, wreszcie (3) ogólnej teorii wykonywania zobowiązań. Problematyka ta na pewno stanowi wdzięczne i interesujące pole do badań doktrynalnych, odgrywa również doniosłą rolę w praktyce, stąd może jedynie dziwić fakt, iż znalazła niewielkie zainteresowanie w nauce.
Wykonanie umowy darowizny rzeczy ruchomej oznaczonej co do tożsamości
1. Tytułem wstępu do niniejszych rozważań, dla jasności wywodów, należy przytoczyć te wiadomości odnoszące się do wykonania darowizny rzeczy ruchomych oznaczonych co do tożsamości, które są aprobowane dość powszechnie.
Nie ulega wątpliwości, iż wykonaniu takiej umowy musi towarzyszyć przeniesienie własności rzeczy, choć w doktrynie podnosi się, że warunkiem koniecznym wykonania jest również wydanie rzeczy obdarowanemu1, co należy uznać za trafne, choć niepozbawione kontrowersji, zapatrywanie. Nie tracąc z pola widzenia tego dyskusyjnego zagadnienia, należy zająć się w pierwszej kolejności kwestią sposobu przeniesienia własności rzeczy.
(1) Przeniesienie własności przedmiotu darowizny (rzeczy ruchomej) nastąpi w przypadku zawarcia umowy o podwójnych skutkach (art. 155 § 1 KC) z mocy samej umowy darowizny, jeżeli oświadczenie darczyńcy zostanie złożone w formie aktu notarialnego.
(2) Jeżeli strony przy zawieraniu umowy „postanowiły co innego”, a więc zawarły umowę darowizny o skutku wyłącznie obligacyjnym, by przenieść własność rzeczy, muszą następnie zawrzeć umowę rzeczową. Ważność tej umowy zależy od istnienia zobowiązania do jej zawarcia (art. 156 KC).
(3) Kolejnym, najbardziej problematycznym doktrynalnie sposobem wykonania darowizny, a więc i przeniesienia własności rzeczy ruchomej, jest „spełnienie świadczenia” zgodnie z dyspozycją przepisu art. 890 § 1 zd. 2 KC, który stanowi o wyjątku od reguły konieczności zachowania dla oświadczenia darczyńcy formy aktu notarialnego.
W tym miejscu należy zaznaczyć, iż wskazany przepis nie dotyczy konwalidacji umów o przeniesienie własności nieruchomości, które zostały zawarte bez formy kwalifikowanej. Zgodnie z § 2 wspomnianego przepisu, jego § 1 nie wyłącza przepisów, które ze względu na przedmiot darowizny wymagają zachowania szczególnej formy dla oświadczeń obu stron. Jest [...]