Monitor Prawniczy

nr 17/2005

Świadczenie usług finansowych na odległość

Gabriela Rączka
Autorka jest doktorantką w Katedrze Prawa Cywilnego i Prawa Prywatnego Międzynarodowego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz aplikantką sądową w Katowicach.
Abstrakt

Dostosowywanie prawa polskiego do acquis communautaire w dziedzinie ochrony konsumenta1 było długotrwałym procesem, który wymagał uchwalenia szeregu aktów normatywnych2. Wśród przyjętych w Polsce regulacji prawnych znajdują się m.in. ustawa z 2.3.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny3, ustawa z 20.7.2001 r. o kredycie konsumenckim4, czy chociażby ustawa z 18.7.2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną5. Wraz z nowelizacją ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny z 25.8.2004 r., proces ten został zakończony implementacją dyrektywy 2002/65/EC Parlamentu i Rady w sprawie świadczenia konsumenckich usług finansowych na odległość6. Tym samym, nasz kraj przyjął rozwiązania prawne umożliwiające rozwój usług finansowych na odległość, w tym szeroko pojętej bankowości elektronicznej (Internet banking)7.

Uwagi wstępne

Zgodnie z uzasadnieniem8 do projektu ustawy nowelizującej OchrKonsU9, celem nowej regulacji prawnej jest, obok implementacji dyrektywy 2002/65/EC, poszerzenie katalogu umów zawieranych na odległość, do których znajdzie zastosowanie powołana ustawa. W tym miejscu należy zaznaczyć, że wspomniana wyżej dyrektywa ma, w przeciwieństwie do wielu innych, charakter maksymalny. Oznacza to, iż nie stwarza ona dla Państw Członkowskich implementujących jej postanowienia możliwości przyjmowania innych rozwiązań niż te, które są w niej zawarte, chyba że dyrektywa w sposób wyraźny stanowi inaczej.

Zagadnienie maksymalnego charakteru dyrektyw było już przedmiotem rozważań Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. W swych orzeczeniach wydanych w sprawach Komisji przeciwko Francji (C-52/00) oraz Grecji (C-154/00) Trybunał uznał, że dyrektywy uchwalone na podstawie o art. 94 TWE10 (poprzednio art. 100) mają charakter maksymalny. Wprawdzie dyrektywa 2002/65/EC została wydana na podstawie art. 95 TWE (dawny art. 100A), jednak pkt 13 jej preambuły nie pozostawia wątpliwości, że również ten dokument ma charakter maksymalny11.

Zakres podmiotowy nowej regulacji

Stronami umów zawieranych na odległość są konsument i przedsiębiorca. Przepisy OchrKonsU nie definiują nazw „konsument” ani „przedsiębiorca”, dlatego znajdą tutaj zastosowanie definicje funkcjonujące na gruncie Kodeksu cywilnego. Według art. 221KC konsumentem jest osoba fizyczna, która dokonuje czynności prawnej w celu niezwiązanym bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Takie rozumienie konsumenta odpowiada definicji zawartej w dyrektywie 2002/65/EC stworzonej dla potrzeb świadczenia usług[...]