Abstrakt
Z mocą obowiązującą od 8.10.2004 r., po trzech latach od przyjęcia (tj. od 8.10.2001 r.), weszło w życie rozporządzenie Rady (WE) 2157/2001 w sprawie statutu Spółki Europejskiej - Societas Europae (SE), zwane dalej „Statutem SE”1. Na gruncie prawa polskiego uchwalona została ustawa z 4.3.2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej (Dz.U. Nr 62, poz. 551; dalej jako: SpEurU). Zagadnienia związane z SE reguluje przede wszystkim Tytuł III2 i IV SpEurU, choć konieczne będzie stosowanie również przepisów ogólnych zawartych w Tytule I SpEurU, przepisów porządkowych i karnych zgrupowanych w Tytule V oraz przepisów dostosowawczych objętych Tytułem VI SpEurU. Z uwagi na to, że SpEurU nie może modyfikować postanowień rozporządzeń wspólnotowych, przepisy SpEurU regulujące zagadnienia związane z SE nie mogą wprowadzać modyfikacji lub zasad szczególnych w jej konstrukcji i sposobie funkcjonowania wykraczających poza zakres zmian niezbędnych dla prawidłowego stosowania Statutu SE. Ponadto, w zakresie pozostawionym w ramach kompetencji ustawodawcy krajowego, przepisy SpEurU nie odbiegają również, poza nielicznymi przypadkami3, od uregulowań przyjętych w polskim Kodeksie spółek handlowych. Nowe możliwości tworzenia i rekonstrukcji przedsiębiorstw o zasięgu wspólnotowym, dostępne również dla spółek polskich, wymagają właściwego ujęcia szczególnej konstrukcji prawnej spółki europejskiej, opartej na kumulatywnym stosowaniu krajowego i wspólnotowego prawa krajowego, funkcjonującej w kilku osobnych jurysdykcjach Państw Członkowskich. Celem niniejszego opracowania jest próba wstępnego przedstawienia podstawowych zagadnień prawnych w tym zakresie.
Charakter prawny SE
|
Jedną z pierwszych form wspólnotowych przedsiębiorstw transgranicznych stanowiło tzw. Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych (European Economic Interest Grouping, „EEIG”), funkcjonujące w oparciu o Rozporządzenie Rady Nr 2137/85 z 25.7.1985 r. w sprawie EEIG. Forma EEIG nie była jednak szerzej stosowana w europejskiej praktyce gospodarczej i okazała się niewystarczająca dla celów stawianych wspólnotowej regulacji przedsiębiorstw transgranicznych funkcjonujących na rynku w postaci spółek kapitałowych, m.in. ze względu na konstrukcję EEIG zawierającą elementy charakterystyczne dla spółek osobowych, w tym nieograniczoną osobistą odpowiedzialność majątkową uczestników oraz wyłącznie pomocniczy charakter działalności EEIG względem głównej działalności uczestników. W przeciwieństwie do SE, rozporządzenie 2137/85 nie wskazuje w żaden sposób na charakter prawny EEIG, gdyż nadanie EEIG osobowości prawnej zależy od decyzji poszczególnych Państw Członkowskich. Jak już wspomniano, przepisy SpEurU regulują również funkcjonowanie EEIG. Zgodnie z SpEurU, w zakresie nieuregulowanym rozporządzeniem w sprawie EEIG, w stosunku do EEIG zastosowanie mają przepisy KSH o spółce jawnej, z wyjątkiem kwestii dotyczących zarządców zgrupowania i odpowiedzialności cywilno-prawnej, gdzie zastosowanie mają przepisy dotyczące spółki z o.o. Obecnie, jako kolejna, aczkolwiek szczególna, forma wspólnotowego przedsiębiorstwa transgranicznego, wprowadzona została także spółdzielnia europejska (zob. rozporządzenie Rady WE 1435/2003 z 22.7.2003 r. w sprawie statutu spółdzielni europejskiej (SCE), Dz.Urz. UE L 207 z 18.8.2003 r. oraz dyrektywa Rady 2003/72/WE z 22.7.2003 r. uzupełniająca statut spółdzielni europejskiej w odniesieniu do zaangażowania pracowników Dz.Urz. UE L 207 z 18.8.2003 r.). |
Celem Statutu SE było stworzenie ponadgranicznych ram prawnych dla prowadzenia działalności przez grupę spółek z różnych Państw Członkowskich, jak też zapewnienie ujednoliconego systemu tworzenia i zarządzania takimi spółkami.
Jedną z podstawowych, normatywnych cech SE jest jej dualistyczny charakter, gdyż SE jako osoba prawna jest zarazem podmiotem prawa wspólnotowego, jak i prawa krajowego, właściwego ze względu na siedzibę SE.
|
Przykładem praktycznych konsekwencji dualistycznego charakteru SE, a zatem potencjalnej konkurencji wspólnotowych i krajowych norm prawnych może być sposób oznaczania kapitału zakładowego SE, który winien być wyrażony w euro (art. 4 § 1 Statutu SE), podczas gdy, zgodnie z art. 308 § 1 KSH, kapitał polskiej spółki akcyjnej może być wyrażony tylko w polskiej walucie. Należy zatem mniemać, że w przypadku utworzenia na terytorium Polski SE, we wszelkich rejestrach sądowych i urzędowych kapitał winien być wyrażony także w euro. W okresie przed wprowadzeniem euro w Polsce zastosowanie ma natomiast kolizyjny przepis art. 67(1) Statutu SE, zgodnie z którym zastosowanie będzie miał w zasadzie wyłącznie art. 308 § 1 KSH, choć SE będzie w każdym przypadku uprawniona wyrazić swój kapitał również w euro. |
Dotychczasowe uregulowania wspólnotowe jedynie koordynowały działanie przedsiębiorców, wyznaczając jedynie pewne zasady dla spółek działających na podstawie krajowych przepisów. Statut SE ma natomiast zdolność bezpośredniej ingerencji, choć w ograniczonym zakresie, w materię regulowaną normami krajowego prawa handlowego. Statut SE bowiem nie tylko [...]