Abstrakt

Użytkowanie wieczyste jest prawem rzeczowym pośrednim pomiędzy prawem własności a prawami rzeczowymi ograniczonymi. Ustawodawca ustalił minimalną i maksymalną długość trwania użytkowania wieczystego, stąd niepoślednią rolę w jego charakterystyce odgrywa element czasowości.

Zagadnienia ogólne

Instytucja użytkowania wieczystego została wprowadzona do polskiego systemu prawa ustawą o gospodarce terenami w miastach i osiedlach¹. Obecnie użytkowanie wieczyste jest regulowane w dwóch aktach rangi ustawowej, tj. w Kodeksie cywilnym oraz ustawie o gospodarce nieruchomościami², która zastąpiła poprzednio obowiązującą ustawę o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości³. Kodeks cywilny reguluje użytkowanie wieczyste w Księdze II - "Własność i inne prawa rzeczowe" poświęcając mu art. 232-243, które to przepisy mają charakter norm generalnych dla pozostałej regulacji tej problematyki. W GospNierU występuje natomiast kumulacja norm prawa cywilnego i administracyjnego, konkretyzujących przepisy Kodeksu cywilnego odnośnie użytkowania wieczystego. Swoista dychotomia kwestii normatywnych użytkowania wieczystego zmusza do rozróżnienia elementów administracyjnych i cywilnoprawnych użytkowania wieczystego.

Wprowadzenie użytkowania wieczystego do polskiego systemu prawa z początkiem lat 60. wiązało się z prowadzoną wówczas polityką niwelacji przepisów o własności czasowej, które mogły prowadzić (zdaniem ówczesnych czynników polityczno-prawnych) do reprywatyzacji państwowych zasobów gruntowych⁴.

W doktrynie przyjmuje się, że użytkowanie wieczyste jest prawem rzeczowym pośrednim pomiędzy prawem własności a prawami rzeczowymi ograniczonymi, do którego należy stosować w drodze analogii odpowiednie przepisy o własności⁵,⁶. Nie jest ono więc, ani prawem własności - chociaż bardzo zbliżonym, ani ograniczonym prawem rzeczowym, co nakazuje je zakwalifikować jako wspomniane wyżej prawo pośrednie.

Czas trwania użytkowania wieczystego

Wbrew nazwie użytkowanie wieczyste jest prawem terminowym, ograniczonym co do czasu trwania. Właściwie jest to prawo czasowe o zwiększonej dozie ingerencji państwa i administracji.

Czas trwania użytkowania wieczystego został uregulowany w art. 236 KC i ma charakter normy generalnej. Ustawodawca określił maksymalny termin trwania użytkowania wieczystego na okres 99 lat. Termin ten jest również generalnie stosowanym, oprócz przypadków wyjątkowych, kiedy to dopuszczalne jest [...]