Abstrakt
Autor w niniejszym opracowaniu dokonuje analizy problemu wpływu uchylenia i zmiany postanowienia o ogłoszeniu upadłości na zarządzanie (władanie) majątkiem stanowiącym masę upadłości na podstawie dotychczasowych, nielicznych wypowiedzi doktryny oraz własnych rozważań na ten temat.
Wprowadzenie
Problematyka objęta tytułem niniejszego opracowania nie była dotychczas przedmiotem żadnego z orzeczeń Sądu Najwyższego (co nie może wywoływać zdziwienia, biorąc pod uwagę obowiązujący w tym zakresie model środków zaskarżenia), w doktrynie zaś opartej na przepisach Prawa upadłościowego z 1934 r.1 doczekała się tylko dwóch, sprzecznych zresztą wypowiedzi. Pierwsza z nich głosiła wprost, że "Uchylenie [...] postanowienia, którym ogłoszono upadłość, i polecenie zbadania sprawy oraz wydania ponownego orzeczenia powoduje, że nie istnieje upadłość. Mimo to nie można oddać majątku upadłemu, dopóki nie będzie wydane orzeczenie, że się wniosek o ogłoszenie upadłości oddala"2. Według drugiej natomiast, przepis art. 223 in fine PrUp3 obejmuje m.in. taką sytuację, w której "sąd apelacyjny uchylił postanowienie sądu okręgowego o ogłoszeniu upadłości, zwracając temu sądowi sprawę do ponownego rozpoznania"4; w sytuacji tej zatem, zgodnie z kategorycznym nakazem zawartym w treści art. 221 § 2 PrUp syndyk zobowiązany jest "wydać niezwłocznie upadłemu jego majątek, księgi, korespondencję i dokumenty".
Oceniając obydwie przytoczone wypowiedzi wyraziłem przekonanie5, że: - wprawdzie przypadek uchylenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania nie jest objęty hipotezą przepisu art. 223 PrUp, jednak także w tym przypadku "należy zwrócić upadłemu majątek, stanowiący dotąd masę upadłości, (…) upadły" zaś "nie powinien doznawać żadnych innych ograniczeń związanych z postanowieniem o ogłoszeniu upadłości (z wyjątkiem ograniczeń ustanowionych w postanowieniu wydanym na podstawie przepisu § 1 art. 12 PrUp); chodzi bowiem o to, że uchylenie postanowienia o ogłoszeniu upadłości powoduje, że nie istnieje więcej stan upadłości (postanowienie o ogłoszeniu upadłości ma wszak konstytutywne znaczenie), nie ma zatem podstawy do utrzymywania skutków, jakie powstają w wyniku wydania postanowienia o ogłoszenie upadłości", - wypowiedź M. Allerhanda "ma charakter par excellence arbitralny, nie wskazuje bowiem żadnych powodów, które miałyby uzasadniać trwanie stanu rzeczy opierającego się na postanowieniu o ogłoszeniu upadłości, choć postanowienie to na skutek uchylenia utraciło swą moc", - dostrzegając możliwe implikacje tego problemu (z jednej strony wymagania legalizmu, z drugiej zaś oczywisty interes wierzycieli oraz perturbacje związane z częstym przekazywaniem majątku, dokonywaniem i wykreślaniem wpisów o upadłości w księgach i rejestrach itd.), należy wyrazić opinię, że jedynym, poprawnym z jurydycznego punktu widzenia, rozwiązaniem przedstawionego dylematu może być wydanie tymczasowego zarządzenia uniemożliwiającego dłużnikowi przejęcie władztwa nad majątkiem objętym - do chwili uchylenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości - masą upadłości […]; powinna tu jednak nastąpić interwencja ustawodawcy. |
Wydanie upadłemu majątku, stanowiącego masę upadłości, na podstawie przepisów Prawa upadłościowego i naprawczego
Przepisy Prawa upadłościowego i naprawczego6 formułują kategoryczny[...]