Abstrakt

Coraz popularniejsze staje się w naszym kraju zamieszczanie w umowach klauzul salwatoryjnych. Można wręcz powiedzieć, że klauzule te stają się swego rodzaju modną ozdobą kontraktów i bywają używane nawet wówczas, gdy nie ma takiej, rzeczywistej potrzeby. Z drugiej strony zdarzają się sytuacje, w których skorzystanie z tego instrumentu prawnego jest w pełni uzasadnione. Niniejszy artykuł ma na celu omówienia skutków prawnych wspomnianych klauzul, a także na sytuacje, w których ich zamieszczenie w umowach może być użyteczne.

Typy klauzul salwatoryjnych

„Salvare” znaczy po łacinie „ratować”. Nazwa omawianej klauzuli wiele mówi o jej funkcji - ma ona na celu „ratowanie” kontraktu w razie nieważności niektórych jego postanowień. Obserwacja praktyki, zarówno polskiej, jak i zagranicznej pokazuje, że postanowienia określane jako „klauzula salwatoryjna” występują w co najmniej trzech odmianach:

- po pierwsze, chodzić może o klauzulę, zgodnie z którą w razie nieważności niektórych postanowień umowy pozostałe postanowienia pozostają w mocy (czasami jednostki redakcyjne umowy zawierające tę klauzulę tytułuje się niezbyt zręcznie jako np. „Rozłączność umowy”);

- po drugie, może to być klauzula przewidująca, iż w razie nieważności niektórych postanowień danej umowy, strony zobowiązują się do ich zastąpienia innymi, ważnymi postanowieniami,

których treść nie jest z góry określona;

- po trzecie, określenie to może oznaczać klauzulę przewidującą, że w razie nieważności niektórych postanowień umowy, w ich miejsce wchodzą inne, „rezerwowe” postanowienia, które są z góry określone.

Kiedy stosować klauzule salwatoryjne?

Na pozór, umieszczenie przez prawnika klauzuli salwatoryjnej w umowie może sugerować jego niewiedzę - przyznaje się on przecież, że nie jest pewny, czy zredagowana przez niego umowa jest ważna. W istocie jednak, umiejętne wykorzystywanie owej klauzuli zdaje się świadczyć raczej o [...]