Monitor Prawniczy

nr 20/2004

Wpływ ogłoszenia upadłości na zabezpieczenie prawem zastawu

Piotr Sokal
Autor jest doktorantem w Katedrze Prawa Cywilnego i Prawa Prywatnego Międzynarodowego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Abstrakt

Dnia 1.10.2003 r., niemalże w całości, weszło w życie nowe Prawo upadłościowe i naprawcze1. Przepisy PrUpadNapr wprowadziły do praktyki obrotu nieznane dawnemu Prawu upadłościowemu2 instytucje3, a w zakresie wielu istniejących dotychczas konstrukcji, zawierają odmienne rozwiązania, od tych które obowiązywały pod rządami Prawa upadłościowego i Prawa układowego4. Niewątpliwie, jako przykład tych ostatnich, służyć mogą regulacje dotyczące zaspokojenia się przez wierzyciela z praw rzeczowych. Niniejsze opracowanie ma za zadanie zwrócić uwagę na kierunek zmian, które objęły m.in. zastaw oraz zastaw rejestrowy. W niektórych jednak fragmentach artykułu, nawiązano w sposób skrótowy do ogólnych zagadnień stanowiących przedmiot regulacji PrUpadNapr.

Wprowadzenie

Zasady, w oparciu o które odbywa się zaspokojenie zastawnika z przedmiotu obciążonego zastawem stanowią novum wobec regulacji przyjętych w PrUp. Dokonane zmiany mają na celu efektywniejsze zaspokojenie wierzycieli. Jak podkreślił bowiem w orzeczeniu wydanym pod rządami PrUp Sąd Najwyższy5, jednym z celów postępowania upadłościowego jest zapobieżenie dowolnemu i wybiórczemu zaspokajaniu przez dłużnika jednych wierzycieli kosztem innych.

Nowe Prawo upadłościowe i naprawcze przewiduje również ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu (art. 267 PrUpadNapr). Sąd ogłaszając upadłość może bowiem określić, że będzie ona zmierzać do zawarcia układu dłużnika z wierzycielami i dalszego prowadzenia jego przedsiębiorstwa (tzw. układ restrukturyzacyjny). Układ może przewidywać również zaspokojenie wierzycieli poprzez likwidację majątku upadłego (układ likwidacyjny)6. Zawarcie układu może okazać się rozwiązaniem korzystniejszym zarówno dla samego dłużnika, wierzycieli, jak i ze społecznego punktu widzenia.

Zaspokojenie zastawnika w razie ogłoszenia upadłości zastawcy - kierunek zmian

Prawo upadłościowe i naprawcze, zawiera szczególne regulacje w przypadkach zabezpieczenia wierzytelności hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym, hipoteką morską7. Należy zaznaczyć, że dotychczasowy zakres tych regulacji w PrUp był węższy. Przede wszystkim wskazać trzeba, że nowością jest wyodrębnienie obok funduszów masy upadłości [...]