Abstrakt

W opublikowanym w numerze 19/2004 „Monitora Prawniczego” opracowaniu poświęconym nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego dokonanej mocą ustawy z 2.7.2004 r.¹ zostały omówione najważniejsze zmiany w zakresie Części pierwszej Kodeksu - „Postępowanie rozpoznawcze”. Zwrócono też - we wprowadzeniu do tego opracowania - uwagę na posunięcie ustawodawcy o charakterze strukturalno-systemowym polegającym na zmianie lokaty przepisów regulujących postępowanie zabezpieczające i podkreślono, że zabieg ten nie ma charakteru wyłącznie formalnego czy porządkowego, lecz ma świadczyć o dostrzeganiu innej funkcji oraz celów wspomnianego postępowania. O zamierzonej zmianie kształtu postępowania zabezpieczającego może też świadczyć sposób nowelizacji przepisów normujących to postępowanie, a mianowicie, że nadano całej obecnej Części drugiej - „Postępowanie zabezpieczające”całkiem nową treść, nie zaś ograniczono się jedynie do modyfikacji niektórych uregulowań. Część druga - „Postępowanie zabezpieczające” dzieli się nadal na trzy tytuły zawierające odpowiednio: przepisy ogólne, unormowania dotyczące zabezpieczenia roszczeń pieniężnych oraz innych wypadków zabezpieczenia.

Uwagi ogólne

Na wstępie wypada podzielić krytyczne uwagi odnoszące się do zabiegu ustawodawcy polegającego na rezygnacji z dotychczasowego określenia „zarządzenie tymczasowe” używanego w odniesieniu do orzeczeń o zabezpieczeniu i zastąpieniu go terminem „postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia”. Wyrażenie „zarządzenie tymczasowe” ma w polskim ustawodawstwie ponad siedemdziesięcioletnią tradycję, dobrze odzwierciedla naturę wskazanych orzeczeń, eksponując ich tymczasowy charakter². Z drugiej jednak strony określenie „postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia” może być czytelniejsze dla osób nieobeznanych z problematyką, bowiem nawiązuje do tytułu Części drugiej „Postępowanie zabezpieczające”. Biorąc pod uwagę dokonane zmiany, art. 8 ZmKPCU04 stanowi, iż ilekroć w obowiązujących przepisach jest mowa o zarządzeniu tymczasowym sądu należy przez to rozumieć postanowienie sądu o udzieleniu zabezpieczenia. W naszym systemie obowiązują bowiem liczne ustawy, które posługują się nadal terminem „zarządzenie tymczasowe”.

Podstawowym założeniem uregulowanego na nowo postępowania zabezpieczającego jest dopuszczenie do udzielenia zabezpieczenia roszczeniu w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd powszechny lub sąd polubowny (art. 730 § 1)³ bez względu na tryb ich rozpoznawania oraz późniejszą możliwość wykonania zapadłego orzeczenia. Wyraźnie przy tym podkreślono, że udzielenia zabezpieczenia może żądać każda ze stron oraz każdy uczestnik postępowania (art. 730¹ § 1). Wskazanie jako uprawnionych strony i uczestników postępowania, pomimo iż pojęcie strony mieści się w szerszej kategorii uczestników postępowania, miało prawdopodobnie na celu [...]