Abstrakt
Rozwiązanie małżeństwa przez rozwód wzbudza w społeczeństwie coraz więcej emocji i dyskusji na ten temat, zarówno w literaturze prawniczej, jak i na łamach prasy, a nawet w parlamencie. Powszechnie przyjmuje się, że rozwód to wydarzenie dramatyczne i bolesne. Dodatkowo stresujący jest sam tryb uzyskiwania orzeczenia w procesie, prowadzonym przed okręgowym sądem cywilnym1. Barbara Labuda, współautorka propozycji zmian prawa rodzinnego żaliła się w sejmowej debacie: „Nie mogę się pogodzić z tym, że sędzia niemalże zagląda małżonkom pod kołdrę. Skoro nikt nie docieka, czy narzeczeni mają wystarczające podstawy do ślubu, nie powinno się też wnikać w prywatne sprawy dorosłych ludzi, którzy chcą się rozwieść”2. Jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód wygląda de lege lata okiem prawnika z doświadczeniem orzeczniczym m.in. w sprawach rozwodowych?
Uwagi wprowadzające
W obowiązującym stanie prawnym podstawowe przesłanki rozwodu precyzuje art. 56 KRO.
Zgodnie z tym przepisem: § 1. Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. § 2. Jednakże mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. § 3. Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. |
Charakter prawny dwóch pozytywnych przesłanek kumulatywnych rozwodu z § 1 w postaci zupełności i trwałości rozkładu pożycia jest nadzwyczaj nieprecyzyjny. Wspólne pożycie stron jest niewątpliwie swoistą wspólnotą małżeńską. Orzecznictwo Sądu Najwyższego i dominujący pogląd doktryny opowiadają się za objęciem tym mianem ogółu więzi między małżonkami w sferze duchowej, fizycznej i gospodarczej. Zupełny rozkład pożycia hipotetycznie oznacza zanik wszystkich tych więzi łącznie. Nie jest to jednak pogląd stanowczy. Powszechnie przyjmuje się bowiem, że o pozostawaniu małżonków we wspólnym pożyciu można mówić również [...]