Abstrakt

Ustawa z 29.1.2004 r. - Prawo zamówień publicznych¹ dokonując szeregu zasadniczych zmian w polskim systemie zamówień publicznych, wprowadziła - wśród nowych rozwiązań ustawowych - również dodatkowy instrument ochrony prawnej służący zapewnieniu prawidłowości procedury udzielania zamówień publicznych, a związany z karnoadministracyjną odpowiedzialnością zamawiających za czynności podejmowane z naruszeniem tejże ustawy (Dział VII PrZamPubl). Autor w poniższej publikacji prezentuje zakres podmiotowy i przedmiotowy odpowiedzialności karnoadministracyjnej przewidziany w PrZamPubl oraz wyraża krytyczną opinię co do konstrukcji kary pieniężnej w omawianej ustawie.

Uwagi wstępne

Przymus państwowy stosowany przez administrację publiczną przybierać może dwie podstawowe formy - egzekucji i kary. Kryterium pozwalającego wyodrębnić te dwie kategorie przymusu upatrywać należy w pełnionej przez nie funkcji. O ile bowiem funkcją przymusu egzekucyjnego jest zmuszenie administrowanego podmiotu do realizacji polecenia, którego autorem jest organ administracji publicznej, o tyle funkcją kary², w szczególności zaś kary pieniężnej, jest wyrządzenie takiemu podmiotowi dolegliwości z powodu naruszenia przez niego przepisu powszechnie obowiązującego prawa.

Naruszeniom zasad, formy lub trybu postępowania przy udzieleniu zamówienia publicznego w obrębie sektora finansów publicznych zapobiegają przede wszystkim, i to stosunkowo skutecznie, przepisy regulujące odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (art. 138 ust. 1 pkt 12 ustawy z 26.11.1998 r. o finansach publicznych³). Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych stanowi jednakże formę odpowiedzialności z pogranicza odpowiedzialności karnoadministracyjnej i dyscyplinarnej⁴. Wśród kar za naruszenie dyscypliny finansów publicznych znalazły się bowiem zarówno upomnienie i nagana, jak też kara pieniężna (w wysokości od 1 do 3 przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń) oraz zakaz pełnienia funkcji kierowniczych związanych z dysponowaniem środkami publicznymi. Wymierzają je jednakże nie organy administracji publicznej w drodze decyzji administracyjnej, ale właściwe komisje orzekające w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Przyczyną wprowadzenia odpowiedzialności karnoadministracyjnej do PrZamPubl była zatem potrzeba objęcia pewną formą odpowiedzialności tych zamawiających spoza sektora finansów publicznych, którzy dotychczas, naruszając pod rządami ustawy z 10.6.1994 r. o zamówieniach publicznych⁵ przepisy tejże ustawy, pozostawali w praktyce zupełnie bezkarni, z uwagi na fakt, że osoby podejmujące w ich imieniu czynności związane z udzielaniem zamówień publicznych, nie podlegały ani odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, ani odpowiedzialności karnej za przestępstwo wyłudzenia przetargu publicznego (art. 305 KK).

Wspomnieć przy tym należy, że tendencja zmierzająca do poszerzenia zakresu zastosowania pieniężnych kar administracyjnych, nakładanych głównie na podmioty zbiorowe, daje się zauważyć w ostatnich latach na gruncie polskiego ustawodawstwa, aczkolwiek ich celem jest z reguły - zgodne z normami prawa administracyjnego - prowadzenie określonych rodzajów działalności gospodarczej. Mowa tutaj chociażby o ustawie z 10.4.1997 r. - Prawo energetyczne⁶, ustawie z 21.7.2000 r. - Prawo telekomunikacyjne⁷, czy też ustawie z 12.6.2003 r. - Prawo pocztowe⁸.

Zakres podmiotowy i przedmiotowy odpowiedzialności karnoadministracyjnej

Odpowiedzialności karnoadministracyjnej podlega, na gruncie przepisów PrZamPubl, zamawiający tj. osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej obowiązana do stosowania przepisów tejże ustawy (art. 2 pkt 12 PrZamPubl). Przepisów ustawy regulujących przedmiotową odpowiedzialność nie stosuje się jednakże do [...]