Abstrakt
Od 1.7.2003 r. obowiązują dwie nowele procesowe o zasadniczym znaczeniu dla postępowań w sprawach o przestępstwa i wykroczenia. Pierwszą jest obszerna styczniowa nowela do KPK, drugą - bardziej skąpa w swych rozmiarach nowela do KPW1. Zmiany wprowadzone do KPW wcale jednak nie są tak wąskie, jak wydaje się na pierwszy rzut oka. Poprzez liczne odesłania do Kodeksu postępowania karnego, KPW jest z tym ostatnim związany w sposób ścisły i nierozerwalny. Sprawia to oczywiście, że niektóre zmiany w KPK stają się zarazem odpowiednimi zmianami w KPW. W tym sensie dla funkcjonowania KPK obojętne są rozwiązania w KPW, ale już nie odwrotnie2.
Podstawa prawna i faktyczna zatrzymania procesowego
Środek przymusu w postaci zatrzymania osoby, a zwłaszcza zatrzymania połączonego z następczym doprowadzeniem do miejsca wykonywania czynności procesowej, służy sprawności postępowania3. Zawsze też zastosowanie tego środka polega na krótkotrwałym pozbawieniu wolności i to bez względu, czy doszło do obywatelskiego ujęcia sprawcy na gorącym uczynku lub bezpośrednio po nim (zatrzymanie niewłaściwe, subsydiarne), czy Policja lub inny organ, któremu przysługują uprawnienia Policji4, dokonuje zatrzymania osoby podejrzanej o popełnienie karalnego czynu zabronionego (zatrzymanie właściwe - procesowe sensu stricto), czy zachodzi potrzeba zmuszenia określonego uczestnika postępowania do wzięcia udziału w konkretnej czynności (procesowe zatrzymanie dyscyplinujące). Przy takim ujęciu dezaktualizuje się pogląd dominujący w piśmiennictwie prawniczym sprzed nowelizacji, że nie mają charakteru zatrzymania procesowego stosowane w postępowaniu o przestępstwa, a także o wykroczenia te formy przymusu, które wprawdzie również polegają na krótkotrwałym, czasowym pozbawieniu wolności, ale służą zmuszeniu niezdyscyplinowanych uczestników procesu do wzięcia udziału w jego konkretnych czynnościach5. Fakt, że posługiwano się przy uzasadnieniu tej tezy [...]