Abstrakt
Uchwalone 14.2.2003 r. zmiany Kodeksu cywilnego odnoszą się przede wszystkim do jego części ogólnej i w istotnej mierze podyktowane były koniecznością wypełnienia luk prawnych powstałych w następstwie uchylenia Kodeksu handlowego i uchwalenia Kodeksu spółek handlowych. W części ogólnej KC znalazły się przepisy regulujące status prawny tzw. niepełnych osób prawnych, prokurę i firmę, a także definicje: konsumenta, przedsiębiorcy oraz przedsiębiorstwa. W celu zracjonalizowania obrotu gospodarczego przedmiotem zmian w zakresie części ogólnej prawa cywilnego stały się także kwestie różnych sposobów zawarcia umów oraz formy czynności prawnych.
Uwagi wstępne
Ustawa z 14.2.2003 r. o zmianie Kodeksu cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 49, poz. 408; dalej jako: ZmKCU), która wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. 25.9.2003 r. (z tym że art. 6471 i art. 6851 ustawy wchodzą w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, tj. 24.4.2003 r.) dotyczy m.in. pisemnej formy oświadczeń woli. Temu zagadnieniu poświęcony jest niniejszy artykuł.
Zmiany te obejmują:
1) formę dla celów dowodowych (ad probationem),
2) pismo potwierdzające zawarcie umowy,
3) formę następczych czynności prawnych.
W tej kolejności biegnie tok dalszych objaśnień.
Forma dla celów dowodowych
1. Uwagi wprowadzające
Los tej formy pisemnej przewidzianej obok formy pod sankcją nieważności (ad solemnitatem) oraz dla wywołania szczególnych skutków prawnych (ad eventum) - był zmienny w polskim systemie prawnym. Po długich wahaniach ostatecznie została ona przyjęta za wzorem francuskim do Kodeksu zobowiązań z 1933 r. (art. 110). Następnie uchyliły tę instytucję Przepisy wprowadzające przepisy ogólne prawa cywilnego z 1950 r. (art. II). Mimo to utrzymywała się nadal w praktyce Państwowego Arbitrażu Gospodarczego. Z kolei - z pewnymi złagodzeniami - ponownie przywrócił ją Kodeks cywilny i Kodeks postępowania cywilnego. Argumentowano przy tym, że szerokie stosowanie formy pisemnej jest wskazane ze względu na większą wiarygodność dokumentu w porównaniu z zeznaniami świadków lub z przesłuchaniem stron z uwagi na potrzebę silniejszej kontroli obrotu uspołecznionego. Podkreślano zarazem, że wzrost ogólnej kultury społeczeństwa umożliwia realizację tego postulatu. Jednakże nie brak było także głosów [...]