Abstrakt

Nadużycie prawa, to wykonywanie praw podmiotowych w sposób sprzeczny z ich społeczno-gospodarczym przeznaczeniem lub zasadami współżycia społecznego. Zgodnie z art. 5 KC takie działanie lub zaniechanie nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Instytucja ta służy zapewnieniu zgodności regulacji prawnej z normami pozaprawnymi, które wyznaczają aktualny stan poglądów na podstawy porządku prawnego regulowanych przez przepisy stosunków społecznych, a w dalszej kolejności pozwala na właściwe rozstrzygnięcie dotyczące zdarzeń, które nie mogą być rozpatrywane tylko w określonych przepisami typowych ramach poszczególnych instytucji prawa cywilnego. Konstrukcja nadużycia prawa znajduje także zastosowanie w prawie pracy czy w prawie podatkowym.

Wprowadzenie

Fakt, że konstrukcja nadużycia prawa zawarta jest w kontynentalnych porządkach prawnych w obowiązujących przepisach, odgrywających istotną rolę zarówno w systemie regulacyjnym prawa cywilnego, jak też w ogóle w systemie prawnym, prowadzi zwykle do legalistycznego ujmowania samej konstrukcji. Jej istotą jest wiązanie kwalifikacji normatywnej z samym przepisem, kryteriami w nim wyznaczonymi oraz wyznaczanie konsekwencji takich zachowań w sposób wyznaczony przez przepisy oraz w postaci decyzji, której treść także jest określona przez przepisy prawne. Jednakże konstrukcje nadużycia prawa, niemal w każdym przypadku ich regulacji normatywnej wykraczają poza konwencję czysto legalistyczną, w której wszystkie elementy składowe byłyby określone przez formalnie (tetycznie) obowiązujące przepisy prawne. Uczestnik obrotu prawnego, niezależnie w jakim charakterze w nim występuje [...]