Abstrakt
Niniejszy artykuł jest poświęcony analizie wybranych przepisów karnych ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji1, dodanych w drodze nowelizacji dokonanej przez ustawę z 5.7.2002 r. o zmianie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji2 - jednej z trzech nowelizacji ZNKU dokonanych w ciągu jednego dnia 2002 r. Stanowi on zarazem dopełnienie wszechstronnej analizy wszystkich trzech nowelizacji ZNKU z lipca ubiegłego roku, dokonanej przez prof. Janusza Szwaję w artykule zatytułowanym „Ostatnie nowelizacje ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji”, który został opublikowany w dwóch kolejnych numerach MoP (24/2002 i 1/2003). Autor powołanego artykułu skupił się w swoich rozważaniach przede wszystkim na cywilistycznych aspektach wskazanych zmian w ZNKU, sygnalizując najważniejsze zmiany w prawnokarnej warstwie ustawy. Poniższa analiza z kolei poszerza prawnokarny wątek wskazanych zmian w ZNKU, do przepisów cywilnoprawnych odnosząc się jedynie w zakresie niezbędnym dla ustalenia treści i granic zakazów karnych.
Czyn nieuczciwej konkurencji w zakresie loterii promocyjnych lub sprzedaży promocyjnej
Artykuł 25 ust. 2 ZNKU określa stronę przedmiotową wykroczenia mającego postać „nieuczciwych metod sprzedaży” wskazując, że popełnia je każdy, „kto dopuszcza się czynu nieuczciwej konkurencji w zakresie (...) loterii promocyjnych lub sprzedaży, o której mowa w art. 17a (i może ponosić odpowiedzialność za wykroczenie - dop. M. B.).”
Sposób sformułowania art. 25 ust. 2 ZNKU powoduje, że dla ustalenia zakresu zawartego w nim zakazu karnego niezbędne jest odwołanie się do przepisów, w których zostały określone zachowania będące jego „cywilnoprawnym odpowiednikiem”.
1. Sprzedaż premiowana
Jeśli chodzi o czyn nieuczciwej konkurencji w zakresie sprzedaży premiowanej, o której mowa w art. 17a ZNKU, wskazany przepis definiuje delikt cywilnoprawny polegający na sprzedaży konsumentom towarów lub usług połączonej z przyznaniem wszystkim albo niektórym nabywcom towarów lub usług nieodpłatnej premii, w postaci towarów lub usług odmiennych od stanowiących przedmiot sprzedaży (art. 17a ust. 1 ZNKU). Zakaz cywilnoprawny nie obejmuje sprzedaży promocyjnej, jeżeli premie stanowią towary lub usługi o niewielkiej wartości lub próbki towaru albo wygrane na loteriach promocyjnych, organizowanych na podstawie przepisów o zakładach wzajemnych i grach na automatach, lub konkursach, których wynik zależy od przypadku (art. 17a ust. 2 ZNKU).
| Artykuł 17a ust. 1 ZNKU zabrania przyznawania premii w postaci towarów lub usług odmiennych od stanowiących przedmiot sprzedaży. Literalna wykładnia tego przepisu nakazuje więc uznać za bezspornie dopuszczalne premiowanie zakupów towarem tożsamym z będącym przedmiotem sprzedaży, tj. oferowanie dwóch sztuk towaru w cenie jednej3. Konsekwentnie należy dopuścić premię w postaci towaru tożsamego rodzajowo niezależnie od jego wartości. |
Podstawową trudność interpretacyjną w obrębie art. 17a ust. 1 ZNKU rodzi określenie „odmienność” towaru lub usługi. Należy przyjąć, że ustawodawca używając wskazanego zwrotu niedookreślonego, pozostawił jego konkretyzację w gestii organów stosujących prawo. Nie wydaje się, aby uzasadnione było uznawanie za „towary (usługi) odmienne” wszystkich towarów (usług) innych niż będące przedmiotem sprzedaży. Wynika to przede wszystkim z faktu, że ustawodawca nie posłużył się precyzyjnym kryterium w analizowanym przepisie. W opinii A. Sobczak przy wykładni zwrotu „odmienny” towar (usługa) należy odwołać się do kryterium funkcjonalnego, zgodnie z którym można uznać za towary i usługi odmienne od przedmiotu sprzedaży takie, które nie pozostają w faktycznym (gospodarczym) i prawnym związku z przedmiotem sprzedaży4. Na przykład, jeżeli przedmiotem sprzedaży będą telefony komórkowe, dozwoloną premią przy sprzedaży mogą być towary związane z przeznaczeniem telefonu, tj. ładowarka, etui itp., natomiast za rzecz „odmienną” w stosunku do przedmiotu sprzedaży należy uznać towary niezwiązane z przeznaczeniem telefonu - koszulki, plecaki itp. Telefon komórkowy i dołączone do niego urządzenia pomocnicze stanowią pewną całość o konkretnym przeznaczeniu5. Zbieżne stanowisko prezentuje J. Szwaja, według którego rzeczy służące korzystaniu z innej rzeczy - jak ładowarka do telefonu komórkowego, czy rolka filmu do aparatu fotograficznego - należy uznać za rzeczy podobne, podczas gdy przedmioty niezwiązane z przeznaczeniem telefonu, czy aparatu fotograficznego - jak np. koszulki, plecaki - są towarami odmiennymi. Autor wskazuje, że praktyczną konsekwencją przyjęcia takiej interpretacji „odmienności” będzie konieczność uznania za legalne [...]