Monitor Prawniczy

nr 23/2003

Zmiany regulacji umowy ubezpieczenia w Kodeksie cywilnym

Marcin Krajewski
Uniwersytet Warszawski, Wydział Prawa i Aaministracji, Katedra Prawa Cywilnego, radca prawny, wspólnik w Kancelarii Maciesowicz i Krajewski
Abstrakt

W dniu 22.5.2003 r. Sejm przyjął pakiet czterech ustaw ubezpieczeniowych, na które składają się: ustawa o działalności ubezpieczeniowej1, ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych2, ustawa o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych3 oraz ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym4. Wszystkie one, co do zasady, wejdą w życie 1.1.2004 r., z tym że część przepisów zacznie obowiązywać dopiero po uzyskaniu przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej. Ustawy powyższe zastąpią obowiązującą dotychczas ustawę z 28.7.1990 r. o działalności ubezpieczeniowej5, a także szereg aktów wykonawczych wydanych na jej podstawie, w tym zwłaszcza rozporządzenia Ministra Finansów regulujące ogólne warunki ubezpieczeń obowiązkowych. Celem niniejszego opracowania jest omówienie zmian w Kodeksie cywilnym, jakie w dniu 1.1.2004 r. wprowadzone zostaną z mocy art. 233 UbezpU03. Spośród norm cywilnoprawnych wprowadzonych przez pakiet ustaw ubezpieczeniowych zmiany te mają niewątpliwie najpoważniejsze znaczenie dla praktyki funkcjonowania umów ubezpieczenia.

Wprowadzenie

Uchwalając pakiet ustaw ubezpieczeniowych ustawodawca nie zdecydował się na kompleksowe i całkowicie nowe uregulowanie problematyki cywilnoprawnej umowy ubezpieczenia. Wraz z wejściem w życie UbezpU03 wprowadzonych zostanie jednak szereg zmian do KC. Część z nich stanowić będzie zwykłe przeniesienie norm cywilnoprawnych zawartych do tej pory w UbezpU90. Pozostałe mogą jednak mieć bardzo poważne znaczenie, jeżeli chodzi o praktykę w odniesieniu do stosunku ubezpieczenia. Dodać należy, że obecna nowelizacja nie jest zapewne ostatnią, jaka dotknie kodeksową regulację umowy ubezpieczenia, a w Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego trwają pracę nad dalszymi zmianami.

Ustawodawcy nigdy nie udało się przeprowadzić konsekwentnie założenia, zgodnie z którym przepisy cywilnoprawne dotyczące ubezpieczeń gospodarczych powinny znaleźć się w KC, a przepisy z innych gałęzi prawa w odrębnych ustawach. Również przepisy UbezpU03, oprócz regulacji administracyjnych, finansowych i karnych, zawierają nieliczne normy cywilnoprawne. Przyznać trzeba jednak, że mają one mniejsze znaczenie niż te, które zawarte były w UbezpU90. Więcej przepisów cywilnoprawnych zawiera UbezpObowU, tyle tylko, że ich znaczenie, zgodnie z tytułem aktu, ogranicza się do ubezpieczeń obowiązkowych. Podkreślić należy, że ta ostatnia ustawa stanowić będzie lex specialis w stosunku do przepisów KC, a Kodeks stosować się będzie tylko w kwestiach, które nie zostały w niej odrębnie uregulowane (art. 22 ust. 1 UbezpObowU).

Ubezpieczający zawsze konsumentem

Bezpośrednio z umową ubezpieczenia związana jest zmiana, jaka [...]