Abstrakt
Autorzy w niniejszym artykule dokonują szczegółowej analizy zagadnienia dopuszczalności ograniczania pełnomocnictwa substytucyjnego na gruncie Kodeksu cywilnego, Kodeksu postępowania cywilnego oraz uregulowań dotyczących funkcjonowania korporacji prawniczych.
Uwagi wprowadzające
Na wstępie niniejszego opracowania, przybliżyć należy samą instytucję pełnomocnictwa oraz będącego jej odmianą - pełnomocnictwa substytucyjnego. Otóż kwestię pełnomocnictwa ustawodawca uregulował w treści Działu VI Tytułu IV Kodeksu cywilnego, zatytułowanej "Przedstawicielstwo" (art. 95-109 KC). Z przepisów tych wynika, że generalnie każdej czynności prawnej, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych lub wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać przez przedstawiciela. Taka czynność prawna, dokonana przez przedstawiciela (o ile mieści się w granicach umocowania) pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego1. Powyższe umocowanie może wynikać z ustawy (przedstawicielstwo ustawowe), lub z oświadczenia reprezentowanego (pełnomocnictwo).
Jeśli chodzi o rodzaje pełnomocnictwa (art. 98 KC2), należy zauważyć, że może ono być: - ogólne3 - obejmuje ono swym zakresem znaczeniowym umocowanie do wykonywania czynności zwykłego zarządu; - rodzajowe4 - do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu; - do poszczególnej czynności5 (gdy ustawa6 szczególna takiego pełnomocnictwa wymaga). |
Cechą charakterystyczną pełnomocnictwa, wyróżniającą je na tle innych instytucji cywilistycznych jest to, że okoliczność, iż pełnomocnik jest ograniczony w zdolności do czynności prawnych, nie ma wpływu na ważności czynności dokonanej przez niego w imieniu mocodawcy (art. 100 KC). Fakt powyższy nie budzi zastrzeżeń, gdyż ideą pełnomocnictwa jest zastępstwo mocodawcy przez osobę wybraną mocą jego woli. Jeśli ufa on (mocodawca) w rzetelne prowadzenie spraw przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych, to nikt nie może mu w tym przeszkodzić.
Przechodząc na grunt procesowy, należy zauważyć, że jak stanowi art. 87 KPC, w swym § 1 - "Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, a w sprawach własności przemysłowej także rzecznik patentowy, a ponadto współuczestnik sporu, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia". Jest to zamknięty katalog osób, którym mocodawca może powierzyć obowiązki prowadzenia swych spraw w postępowaniu sądowym w sprawach cywilnych.
Już z powyższego zestawienia przepisów KC oraz KPC wynika, że nie każdy kto może być pełnomocnikiem prawa materialnego, może jednocześnie wykonywać czynności pełnomocnika procesowego. Słuszność powyższej konstrukcji [...]