Abstrakt
W praktyce obrotu prawnego często pojawiają się wątpliwości dotyczące wysokości opłat pobieranych przez komorników przy prowadzeniu przez nich egzekucji. Są one wynikiem nieprzemyślanych ingerencji ustawodawcy dokonanych w ustawie z 29.8.1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 133, poz. 822 ze zm.; dalej jako: KomEgzU). Szczególnie ostatnia, duża nowelizacja ustawy z września 2001 r. spowodowała znaczące rozbieżności interpretacyjne, które wyrażają się w szczególności w pytaniach o wzajemne powiązanie art. 45 ust. 2, art. 49 i art. 59 ust. 1 KomEgzU w zakresie uprawnienia komornika do pobrania opłaty należnej mu z tytułu prowadzonej egzekucji od określonej sumy. Problem sprowadza się do udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy komornik pobiera opłatę (tylko) proporcjonalnie do wyegzekwowanego (faktycznie) świadczenia, czy też zakres ten wyznacza wysokość egzekwowanego świadczenia w ogólności. Jest to o tyle istotne, że skuteczna egzekucja jest "uwieńczeniem" prawa do sądu, rozumianego w tym przypadku jako prawo do rzeczywistego zaspokojenia słusznych roszczeń uprawnionego1.
Uwagi wprowadzające
Zgodnie z art. 45 ust. 2 KomEgzU za dokonaną egzekucję świadczeń pieniężnych komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 15% wartości wyegzekwowanego roszczenia.
W art. 49 ustawodawca stwierdza zaś, że cała opłata stosunkowa wynosi 15% wartości egzekwowanego świadczenia, jednak nie może być niższa niż 1/10 i wyższa niż trzydziestokrotna wysokość prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej, zwanego dalej "prognozowanym przeciętnym wynagrodzeniem". Opłatę tę komornik pobiera również w przypadku umorzenia postępowania na wniosek wierzyciela złożony przed upływem roku od dnia otrzymania wniosku o wszczęcie egzekucji; w tym celu komornik wyda postanowienie, w którym wezwie dłużnika do uiszczenia należności z tytułu opłat w terminie 14 dni od dnia doręczenia postanowienia. Postanowienie po uprawomocnieniu podlega wykonaniu w drodze egzekucji bez zaopatrywania w klauzulę wykonalności.
W art. 59 ust. 1 zaś ustawodawca przyjął zasadę, iż opłatę nieuiszczoną przez wierzyciela zwolnionego od kosztów sądowych oraz pozostałą część opłaty nieobciążającą wierzyciela komornik ściąga od dłużnika, z tym że drugą część opłaty stosunkowej oblicza się proporcjonalnie do wyegzekwowanych kwot.
Niniejszy szkic stanowi próbę podania możliwej wykładni wskazanych norm, zachowującej znamiona racjonalizmu i powiązania systemowego przepisów ustawy z Kodeksem postępowania cywilnego.