Abstrakt

Ustawa z 28.7.1990 r. - o zmianie ustawy - Kodeks cywilny¹ wprowadziła szeroką nowelizację Kodeksu cywilnego². Wśród wielu nowych przepisów znalazł się w KC art. 358¹ § 3 KC, który wprowadził wyjątek od zasady nominalizmu i określił warunki stosowania tzw. sądowej waloryzacji świadczeń pieniężnych. Zgodnie z treścią wymienionego przepisu w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.

Uwagi wprowadzające

Wprowadzając możliwość sądowej waloryzacji świadczeń pieniężnych przyjęto zarazem w ZmKC, że nie będzie ona dotyczyć zobowiązań pieniężnych powstałych przed 30.10.1950 r. (art. 12 ust. 1 ZmKC), a w stosunku do zobowiązań pieniężnych powstałych od 30.10.1950 r., jeszcze nieprzedawnionych i niewykonanych do dnia wejścia w życie ustawy, art. 358¹ KC § 3 będzie stosowany tylko do świadczeń w części niewykonanej (art. 12 ust. 2 ZmKC).

Ponadto w art. 358¹ § 4 KC ustawodawca postanowił, że z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. Uregulowanie to spotkało się z zastrzeżeniami w doktrynie. Podniesiono wątpliwości, czy przyjęte w art. 385¹ § 4 KC podmiotowo-przedmiotowe wyłączenie waloryzacji jest rzeczywiście uzasadnione potrzebami obrotu gospodarczego³. Nie bez racji zwrócono również uwagę, że wobec braku szerszej praktyki posługiwania się przez strony umownymi klauzulami waloryzacyjnymi omawiana regulacja stwarza stan pustki tam, gdzie waloryzacja sądowa jest najbardziej potrzebna⁴.