Abstrakt

W doktrynie i orzecznictwie przedmiotem kontrowersji jest zagadnienie, czy złożenie wniosku o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności przerywa bieg przedawnienia roszczenia ustalonego w tym tytule. Ponieważ rozstrzygnięcie tego zagadnienia pociąga za sobą doniosłe konsekwencje praktyczne, warto dokonać jego bliższej analizy.

Pod rządami Kodeksu zobowiązań¹ wniosek o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, stosownie do art. 279 pkt 2 KZ, przerywał bieg przedawnienia. kodeks cywilny zawiera w tej kwestii postanowienie bardziej ogólne. Zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 KC, bieg przedawnienia przerywa się m.in. przez każdą czynność podjętą przed sądem, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.

W postanowieniu z 28.1.1970 r.² Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że złożenie wniosku o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności należy uznać za czynność przedsięwziętą bezpośrednio w celu zaspokojenia roszczenia i w konsekwencji - przerywającą bieg przedawnienia. Zapatrywanie to podzielił W. Bryl, a w najnowszym piśmiennictwie - również A. Nowak³. Ostatni ze wskazanych autorów zastrzegł jednak, że przerwanie biegu przedawnienia jest następstwem złożenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Skutku takiego nie wywołuje natomiast - zdaniem A. Nowaka - złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności sądowemu tytułowi egzekucyjnemu.

W orzecznictwie i literaturze dominuje stanowisko przeciwne, zgodnie z którym wniosek o nadanie klauzuli wykonalności nie przerywa biegu przedawnienia, niezależnie od rodzaju tytułu egzekucyjnego, któremu klauzula ma być nadana⁴.

Do rozstrzygnięcia zarysowanego problemu niezbędne jest wyjaśnienie użytego w art. 123 § 1 pkt 1 KC pojęcia czynności „przedsięwziętej bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia”.

Wydaje się, że możliwe są dwie podstawowe interpretacje tego pojęcia. Zgodnie z pierwszą, czynność jest przedsięwzięta „bezpośrednio” w określonym celu, jeżeli jej dokonanie jest niezbędne do osiągnięcia tego celu. Innymi słowy, nie można dochodzić, ustalić, zaspokoić lub zabezpieczyć określonego roszczenia bez podjęcia tej czynności. Przy takiej interpretacji nie ma znaczenia, czy podjęcie określonej czynności prawnej jest wystarczające do osiągnięcia jednego z wymienionych celów. Istotne jest, aby podjęcie czynności było - z prawnego punktu widzenia - konieczne do dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.

W razie przyjęcia takiej wykładni, wniosek o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu należałoby uznać za czynność podjętą „bezpośrednio w celu” zaspokojenia roszczenia, bowiem bez uzyskania klauzuli wykonalności nie można przeprowadzić egzekucji. Nie miałaby tutaj znaczenia okoliczność, że wniosek o nadanie klauzuli wykonalności nie jest wystarczający do zaspokojenia wierzyciela.

Za taką wykładnią opowiada się W. Bryl, który stwierdza, że wniosek o nadanie klauzuli wykonalności przerywa bieg przedawnienia „skoro bez klauzuli wykonalności wierzyciel nie mógłby uzyskać zaspokojenia swego roszczenia w drodze przymusu”⁵.

Odmienną interpretację art. 123 § 1 pkt 1 KC przyjmuje [...]