Abstrakt
Ustawą z 22.5.2003 r.1 Sejm znowelizował - obowiązującą zaledwie od kilku miesięcy - ustawę z 20.7.2001 r. o kredycie konsumenckim2. Część z wprowadzonych zmian ma na celu doprecyzowanie niektórych przepisów ustawy, budzących w praktyce wątpliwości, część zmian zmierza natomiast do zawężenia zakresu przedmiotowego ustawy, a zarazem zwiększeniu ochrony kredytobiorców (konsumentów). Zmiany te, wchodzące w życie 28.9.2003 r., w większości nie wpływają jednak na zasadniczy kształt ustawy. Ich ocenie poświęcony jest niniejszy artykuł.
Potrzeba zmian
Ustawa o kredycie konsumenckim reguluje materię niezwykle trudną i złożoną. Ma ona z założenia obejmować bardzo szeroką grupę umów, zarówno nazwanych, jak i nienazwanych, pełniących funkcję kredytową. Ponieważ umowy te mogą się bardzo różnić, dlatego można było z góry przewidzieć, że stosowanie przepisów ustawy do niektórych umów może rodzić trudności. Ustawa z pewnością nie jest też dziełem doskonałym. Nie dziwi więc fakt, że już niedługo po jej uchwaleniu ze strony praktyków, zwłaszcza bankowców, zgłaszane były różnego rodzaju wątpliwości co do niektórych rozwiązań przyjętych w ustawie. Wiele zastrzeżeń podnoszonych było w stosunku do niej również w literaturze, w której podkreślano w szczególności zbyt krótki termin do odstąpienia przez kredytobiorcę od umowy o kredyt konsumencki (zob. art. 11 ust. 1 KredKonsU)3, czy nieprecyzyjną i w gruncie rzeczy niezbyt udaną regulację związania umowy kredytu konsumenckiego z umową o nabycie rzeczy, prawa lub usługi, w której świadczenie konsumenta ma być spełnione z wykorzystaniem udzielonego mu kredytu (zob. art. 12 i 13 KredKonsU)4. Doktryna wskazywała ponadto na sprzeczność pewnych postanowień ustawy z Dyrektywą Nr 87/102 z 22.12.1986 r. o kredycie konsumenckim5.
Długi, bo roczny, okres vacatio legis można było więc wykorzystać na dokonanie proponowanych zmian w ustawie oraz usunięcie usterek i błędów. Projekt nowelizacji został przekazany przez Radę Ministrów do Sejmu jednak dopiero 24.10.2002 r. (druk Nr 1043), zaś przepisy uchwalonej ustawy zaczęły obowiązywać po 3 miesiącach od jej ogłoszenia, tj. z dniem 28.9.2003 r. Warto zaznaczyć, że nowela jedynie nieznacznie odbiega od przedłożonego projektu rządowego, a wprowadzone do niej w trakcie prac parlamentarnych zmiany6 niestety stać się mogą źródłem kolejnych trudności interpretacyjnych.
Zmiany dotyczące zakresu przedmiotowego ustawy
1. Nowela - jak już wspomniano - zawęża zakres przedmiotowy ustawy o kredycie konsumenckim. Mianowicie rozszerzono krąg kredytów konsumenckich wyłączonych na mocy art. 3 ust. 2 pkt 3 KredKonsU w ten sposób, że ustawy nie będzie się stosowało również do kredytów udzielonych w celu sfinansowania nabycia udziału w prawie własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości7, ekspektatywy odrębnej własności lokalu8 oraz „wierzytelności wynikającej z umowy zawartej przez osobę trzecią z przedsiębiorcą budowlanym obejmującej prawa z tytułu wniesionego wkładu budowlanego”.
Nadając nowe brzmienie art. 3 ust. 2 pkt 3 KredKonsU ustawodawca nie był niestety ani precyzyjny, ani konsekwentny. Po pierwsze, w przepisie tym mowa jest o kredycie przeznaczonym na nabycie „spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego”, tymczasem w związku z niedawną zmianą ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustaw9 rozdział 21 tej ustawy reguluje „spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu”, którego przedmiotem może być zarówno lokal mieszkalny, lokal o innym przeznaczeniu lub dom jednorodzinny (zob. art. 2 ust. 1 i 3 SpMieszkU)10. Powołany art. 3 ust. 2 pkt 3 KredKonsU odnosi się tylko do kredytu przeznaczonego na nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, ale już nie do kredytu na nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu o innym przeznaczeniu (np. garażu) czy domu jednorodzinnego, co jak można sądzić nie było zamierzone. Druga wątpliwość dotyczy [...]