Abstrakt
Ostatnie lata funkcjonowania w Polsce gospodarki rynkowej zaowocowały bardzo dużym wzrostem zainteresowania wekslem jako instrumentem zabezpieczenia zobowiązań pieniężnych. U źródeł tego zjawiska należy upatrywać wynikającą z przepisów KPC dość uprzywilejowaną pozycję wierzyciela oraz niski koszt dochodzenia ewentualnych roszczeń. Stan ten dotyczy również poręczeń wekslowych. W praktyce omawiane poręczenie ma za zadanie zmniejszenie ryzyka niewypłacalności partnera handlowego poprzez rozłożenie tego ryzyka na osobę trzecią. Typowym tego przykładem, w polskich warunkach, jest poręczenie weksla wystawionego przez jednoosobową sp. z o.o. przez jej udziałowca.
Poręczenie wekslowe - zarys ogólny
Zgodnie z art. 30 Prawa wekslowego1 (dalej jako: PrWeksl) zapłatę weksla można zabezpieczyć, co do całości sumy lub jedynie do jej części. Poręczycielem weksla może być osoba trzecia lub osoba podpisana na wekslu. Przy określeniu, kto może być poręczycielem należy przytoczyć obowiązujący w literaturze podział na zdolność wekslową i zdolność do działań wekslowych2. Zdolność wekslowa oznacza zdolność do tego, żeby być podmiotem praw i zobowiązań wekslowych. Odpowiada ona zdolności prawnej prawa cywilnego. Natomiast zdolność do działań wekslowych oznacza zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań wekslowych przez działania własne. Odpowiada ona zdolności do czynności prawnych prawa cywilnego. Zgodnie z powyższym zdolność wekslową ma każda osoba fizyczna i prawna. Zdolność wekslową posiadają również spółki jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna, co wynika wprost z art. 8 KSH. Wobec powyższego, dla ważności poręczenia należy uwzględnić ww. uwagi dotyczące zdolności wekslowej i zdolności do czynności wekslowych.
Poręczenie powinno wskazywać za kogo je dano. Brak takiego wskazania skutkuje domniemaniem, iż zostało ono ustanowione za wystawcę weksla. Awalista odpowiada za emitenta weksla zależnie od podjętego samodzielnie zobowiązania, może on ograniczyć swą odpowiedzialność z tytułu poręczenia weksla poprzez wskazanie sumy, za zapłatę której odpowiada. Poręczyciel wekslowy nie może natomiast ograniczyć swego poręczenia co do pewnego czasu. Takie poręczenie należy uznać za nieważne, ze względu na sprzeczność z zasadą bezwarunkowości zobowiązania wekslowego.
| Najważniejszą cechą poręczenia wekslowego jest brak możliwości jego skutecznego odwołania przez poręczyciela. Poręczenie to w przeciwieństwie do umowy poręczenia zawartej w oparciu o przepisy KC nie może być odwołane. Zasadę tę potwierdza orzecznictwo SN3. Tego typu regulacja niewątpliwie uprzywilejowuje wierzyciela, stąd też na pewno się bierze popularność omawianej instytucji. |
Forma poręczenia
Sposób dokonania poręczenia wekslowego jest dość ważkim problemem ze względu na formalizm prawa wekslowego, który wynika z faktu, iż jest to zobowiązanie abstrakcyjne. Przepisy wyraźnie stwierdzają, że aval powinien być umieszczony na wekslu lub na przedłużku. Zasadę tę potwierdza orzecznictwo SN, który wyraźnie stwierdził w wyroku z 23.10.1986 r., iż „poręczenie udzielone na odrębnym dokumencie dołączonym do weksla nie ma charakteru poręczenia wekslowego w rozumieniu art. 30 Prawa wekslowego”4. Tożsame stanowisko zostało wyrażone w orzeczeniu SN z 5.9.1997 r.5, mówiącym, że dokument zatytułowany „poręczenie wekslowe” nie uzasadnia [...]