Abstrakt
Interwencja medyczna polegająca na ingerencji w organizm chorego zawsze powoduje naruszenie jego nietykalności cielesnej, także w przypadku zwykłych badań. Lekarz udzielający świadczeń zdrowotnych, z punktu widzenia prawa cywilnego wkracza więc w prawnie chronioną sferę pacjenta. Autorka omawia prawny charakter instytucji zgody pacjenta na interwencję medyczną uwzględniając poglądy współczesnej doktryny.
Uwagi wprowadzające
Art. 23 KC zawiera jedynie ogólną zasadę, wedle której dobra osobiste wymienione w nim przykładowo, pozostają pod ochroną prawa cywilnego i to niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. W treści natomiast art. 24 § 1 KC ustawodawca przyjął domniemanie, zgodnie z którym każde naruszenie lub tylko zagrożenie dóbr osobistych jest bezprawne. Domniemanie to może być traktowane jako konsekwencja założenia, iż dobra osobiste są chronione w ramach bezwzględnego stosunku prawnego, co oznacza, że na wszystkich podmiotach prawa cywilnego spoczywa bierny w zasadzie obowiązek nienaruszania tych dóbr1. Nie może to jednak prowadzić do wniosku, że każde ich naruszenie jest bezprawne. Pewne działania wobec dobra chronionego prawem podmiotowym są bowiem niekiedy traktowane jako dozwolone z punktu widzenia porządku prawnego. Wówczas, choćby doszło nawet do naruszenia takiego dobra, nie spowoduje to jednak naruszenia prawa podmiotowego. W konsekwencji osoba, której dobro zostało naruszone nie będzie mogła domagać się ochrony. Wynika to z faktu, że prawa podmiotowe wyznaczane są przez porządek prawny i to nie tylko przez reguły dotyczące sfery uprawnień osoby uprawnionej, ale także przez uprawnienia innych podmiotów, które mogą spowodować nie jako „skurczenie” sfery dozwolonego zachowania uprawnionego2. W większości jednak przypadków naruszenia, ma ono charakter bezprawny, a naruszyciel zmuszony będzie przeprowadzić dowód obalający domniemanie wynikające z treści art. 24 § 1 KC3. W związku z tym uwaga doktryny od wielu już lat skupia się na ustaleniu okoliczności wyłączających bezprawność.
Przedmiot zgody
Istotna rola zgody pacjenta na interwencję medyczną polega na wyłączeniu bezprawności działania lekarza. Jest to jednak jak gdyby jeden „fragment” [...]