Monitor Prawniczy

nr 10/2003

Odpowiedzialność karna za komercyjne korzystanie z cudzych utworów. Cz. I

Robert Zawłocki
Autor jest adiunktem w Katedrze Prawa Karnego WPiA UAM w Poznaniu.
Abstrakt

Kwestia odpowiedzialności karnej za naruszenie praw autorskich i pokrewnych nie doczekała się wielu opracowań naukowych oraz rozstrzygnięć ze strony Sądu Najwyższego. Literatura i orzecznictwo w tym zakresie są ograniczone. Wskazany niedostatek podstaw teoretycznych i praktycznych, znacznie utrudnia właściwe stosowanie rozważanych przepisów w praktyce organów wymiaru sprawiedliwości. Autor niniejszego opracowania dokonuje szczegółowej analizy przepisów art. 116-118 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, sankcjonujących odpowiedzialność karną za komercyjne korzystanie z cudzych utworów.

Uwagi wprowadzające

Prawnokarną ochronę praw autorskich i praw pokrewnych, w podstawowym zakresie, regulują przepisy Rozdziału 14 zatytułowanego „Odpowiedzialność karna” ustawy z 4.2.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Ustanawiają one trzy odrębne podstawowe typy przestępstw autorskich (art. 115-1181).

Art. 116 PrAut określa przestępstwo nieuprawnionego rozpowszechniania cudzego utworu (ust. 1) wraz z jego dwiema postaciami kwalifikowanymi (ust. 2 i 3) oraz jedną postacią uprzywilejowaną (ust. 4).

Art. 117 PrAut określa przestępstwo nieuprawnionego utrwalania lub kopiowania cudzego utworu (ust. 1) wraz z jego formą kwalifikowaną (ust. 2).

Art. 118 PrAut określa przestępstwo paserstwa autorskiego (ust. 1) wraz z jego formą kwalifikowaną (ust. 2) i uprzywilejowaną (ust. 3).

Dynamiczny rozwój społeczno-gospodarczy, związany przede wszystkim z postępem naukowym i technicznym, sprawia, iż problem korzystania z cudzych utworów dotyczy już niemal każdego podmiotu, i to w coraz większym stopniu. Znajduje to wyraz m.in. w coraz większej liczbie spraw o przestępstwa autorskie, rozpatrywanych przez organy ścigania i orzekania. Należy w tym miejscu podkreślić, iż warunki i sposoby korzystania z cudzych utworów są ściśle określone w PrAut, zaś ich naruszenie może skutkować najbardziej dotkliwym rodzajem odpowiedzialności prawnej, tj. odpowiedzialnością karną, której istotą jest wymierzenie sprawcy przestępstwa dolegliwości w postaci kary kryminalnej. Analizę podstaw i zakresu odpowiedzialności karnej za przestępstwa autorskie należy zatem uznać za potrzebną i aktualną.

W omawianym zakresie pojawia się także złożony problem przestępstw gospodarczych sensu largo, tzn. popełnianych w związku z działalnością gospodarczą. Przestępstwa autorskie, w omawianym kontekście, należy uznać za [...]