Abstrakt
Dochodzenie na drodze sądowej w Polsce roszczeń wyrażonych w walutach obcych stało się możliwe w zasadzie dzięki zmianom prawnym, jakie dokonały się w ostatnim czasie w ustawodawstwie polskim. Nadal jednak dochodzenie niektórych roszczeń, jak na przykład właśnie dochodzenie odszkodowań w walutach obcych pozostaje w orzecznictwie i doktrynie kwestią kontrowersyjną1. Warto zatem przyjrzeć się z bliska poszczególnym aspektom dochodzenia w Polsce na drodze sądowej tego rodzaju roszczeń.
Uwagi wprowadzające
Podmioty międzynarodowych transakcji handlowych zamieszczając w umowach je łączących postanowienia dotyczące zapłaty, biorą z reguły pod uwagę, że należności te mogą stać się przedmiotem dochodzenia na drodze sądowej. Również to, w jakiej walucie sąd zasądzi należne świadczenie nie powinno być stronom obojętne. Przyczyną tego stanu rzeczy są wahania kursów walutowych, które mogą sprawić, iż należna kwota w sensie ekonomicznym przedstawiać będzie wartość istotnie różniącą się od wartości spodziewanej.
Zasadniczą kwestią jest zatem sprawa dopuszczalności zasądzania przez sądy (arbitraż) kwot wyrażonych w walutach obcych (w innych walutach niż waluta obowiązująca w państwie siedziby sądu).
W "omawianym tu zakresie zaobserwować można, w przeciągu ostatnich kilkudziesięciu lat w wielu państwach, znamienną ewolucję rozwiązań ustawodawczych i praktyki orzeczniczej, polegającą na odejściu od "dogmatycznego" zasądzania wszelkich świadczeń we własnej walucie, na rzecz stałego rozszerzania możliwości zasądzania świadczeń w walutach obcych.
Pozew o zapłatę w walucie obcej
Należy zastanowić się, czy wyrażona w art. 358 § 1 KC zasada walutowości oznacza, że dochodzone pozwami o zapłatę, wnoszonymi do sądów na obszarze RP, kwoty powinny być formułowane wyłącznie w złotych i jakie są ewentualne skutki wyrażenia z naruszeniem tegoż przepisu żądanych kwot w walucie obcej.
Asumpt do niniejszych rozważań dało postanowienie SN z 8.7.1965 r.2, w którym sąd ten stwierdził, iż: "wyrażenie roszczeń w pieniądzu dotyczy formy żądania poszukiwanego pozwem, dlatego też podanie sumy pieniężnej w walucie obcej wbrew art. 358 § 1 KC, stanowi wadę formalną stojącą na przeszkodzie nadaniu pismu biegu przewidzianego dla pozwu". Teza ta wymaga weryfikacji w świetle aktualnie obowiązującego stanu prawnego oraz współczesnej linii orzecznictwa. Zakładając, iż powód niezgodnie z art. 358 § 1 KC dochodzi pozwem określonej kwoty pieniężnej w walucie obcej, to rozstrzygnięcie w tym przedmiocie powinno być - zgodnie z argumentacją zaprezentowaną przez SN w wyroku z 28.4.1998 r.3 - rozstrzygnięciem merytorycznym, polegającym na oddaleniu powództwa. Jak wywodzi w tym orzeczeniu SN: "W przypadku roszczeń pieniężnych żądanie jest dokładnie określone wtedy, gdy wskazuje konkretną sumę, wyrażoną za pomocą liczby jednostek pieniężnych i nazwy waluty. Wskazanie przez powoda żądanej, w ten sposób określonej kwoty wiąże sąd, chyba że zachodzą niewystępujące w rozpoznawanej sprawie przesłanki art. 321 § 2 KPC. Skutkiem zaś związania jest m.in. niedopuszczalność przeliczania przez sąd, bez inicjatywy powoda, dochodzonej sumy na inną walutę, choćby obie waluty były wymienialne"4. Oczywiście powyższe związanie nie występuje, jeżeli [....]