Abstrakt
Ustawa z 11.5 2001 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy - Prawo o notariacie, wprowadziła do postępowania wieczystoksięgowego zmiany, które dotyczą przede wszystkim: kolejności wniosku o wpis, samej instytucji hipoteki - gdzie przywrócono m.in. instytucję hipoteki łącznej, ograniczenia działalności sądu podejmowanej z urzędu, uczestników postępowania wieczystoksięgowego, opłat sądowych, wniosków notariusza o dokonanie wpisu. Wymienione zmiany mają m.in. na celu realizację postulatu usprawnienia prowadzenia ksiąg wieczystych.
Uwagi wprowadzające
Minęły trzy miesiące od dnia 23.9.2001 r., w którym weszła w życie ustawa z 11.5.2001 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy - Prawo o notariacie (Dz.U. Nr 63, poz. 635; dalej jako: ZmKWU). Tekst jednolity zmienionej ustawy o księgach wieczystych i hipotece został ogłoszony w Dzienniku Ustaw Nr 124, poz. 1361.
Trzymiesięczne vacatio legis i taki sam okres obowiązywania wprowadzonych zmian pozwalają na zorientowanie się, które z nich budzą największe zainteresowanie sądów prowadzących księgi wieczyste i potencjalnych uczestników postępowania wieczystoksięgowego z punktu widzenia ich wykładni i stosowania w praktyce. Reprezentatywnym forum, na którym zagadnienia te omawiano i dyskutowano, była nader owocna ogólnopolska konferencja poświęcona sprawom ksiąg wieczystych i hipoteki, zorganizowana w dniach 3-4.12.2001 r. przez Ministerstwo Sprawiedliwości wspólnie z Fundacją na Rzecz Kredytu Hipotecznego. Omówieniu podstawowych kierunków zmian i pierwszych doświadczeń związanych z wejściem w życie nowych przepisów poświęcony jest niniejszy artykuł, którego główne tezy zostały przedstawione przez autora na wspomnianej konferencji.
Jeżeli chciałoby się najbardziej ogólnie scharakteryzować ZmKWU, to trzeba byłoby zakwalifikować ją do rzędu ustawowych aktów porządkujących stan prawny w systemie prawa cywilnego. Trzeba wszakże pamiętać, że ZmKWU aczkolwiek posiada wiele przepisów usprawniających prowadzenie ksiąg wieczystych, to jednak nie może być postrzegana jako panaceum na obecny stan, w którym zaległości w rozpoznawaniu wniosków i dokonywaniu wpisów w księgach wieczystych stanowią utrapienie dla obywateli i ograniczają rozwój kredytu hipotecznego. Twórcy ZmKWU zdawali sobie sprawę, że stan ten, który w ostatnim czasie uległ znacznej poprawie, może ulec radykalnej zmianie dopiero z wprowadzeniem elektronicznej księgi wieczystej i informatycznego systemu prowadzenia ksiąg wieczystych, co wymaga już obecnie stosownych zmian, które z jednej strony podyktowane są przygotowaniem płynnego przejścia na nowy system a z drugiej strony, powinny już obecnie usprawnić postępowanie wieczystoksięgowe. Mając na uwadze dokonane przez ministerstwo ogromnym kosztem prace przygotowawcze do wdrożenia tego systemu, można z umiarkowanym optymizmem spodziewać się, że nastąpi to już wkrótce, przy zachowaniu - co jest sprawą niezwykle ważną - ustroju polskiej księgi wieczystej, wprowadzonego do systemu zunifikowanego prawa polskiego w 1947 r.
Zmiany wprowadzone przez ZmKWU dotyczą czterech ustaw: o księgach wieczystych i hipotece (dalej jako: KWU), Kodeksu postępowania cywilnego, o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (dalej jako: KSCU) i Prawa o notariacie (dalej jako: PrNot). W KWU oraz KPC zmiany objęły zarówno przepisy materialnoprawne, jak i przepisy o postępowaniu w sprawach wieczystoksięgowych.
W zakresie materialnoprawnym najważniejsze zmiany [...]