Abstrakt

W praktyce problemy związane z przewłaszczeniem na zabezpieczenie powodują w toku postępowania upadłościowego i układowego liczne kontrowersje i pojawianie się sprzecznych poglądów.
Poglądy te - na ogół - dotyczą oceny dopuszczalności funkcjonowania tej instytucji i skutków jej zastosowania, możliwości objęcia postępowaniem układowym wierzytelności w ten sposób zabezpieczonej bądź kwestii dopuszczenia lub nie do wyłączenia przedmiotu przewłaszczenia z masy upadłości.
Zdaniem autorów problem ten jest bardzo skomplikowany, a jego rozstrzygnięcie zależy od oceny sytuacji prawnej, wynikającej z umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie, traktowanej indywidualnie oraz wnikliwej oceny sytuacji i powodów jej zaistnienia dla przewłaszczającego, przyjmującego przewłaszczenie jak i korzystającego z rzeczy.

Jedną z szeroko stosowanych form zabezpieczenia spłaty należności jest przewłaszczenie na zabezpieczenie. Forma ta stosowana jest głównie przez banki przy zawieraniu umów kredytowych. Istotą „przewłaszczenia na zabezpieczenie” jest przeniesienie własności rzeczy na wierzyciela - warunkowe - na wypadek gdyby dłużnik nie wykonał swoich zobowiązań, lub bezwarunkowe - w takim przypadku warunek ma zastosowanie do zwrotnego przeniesienia własności przedmiotów zabezpieczenia na dłużnika. Konstrukcja „przewłaszczenia na zabezpieczenie” przewiduje, że rzecz pozostaje w dyspozycji dłużnika na podstawie umowy użyczenia lub użytkowania. Natomiast zasadniczym walorem tej konstrukcji jest to, że wierzyciel, będący właścicielem rzeczy w przypadku niewykonania obowiązków umownych przez dłużnika, może zaspokoić się z przedmiotu zabezpieczenia w dowolny sposób - są wszakże jego własnością.