Abstrakt

W obecnym kształcie postępowania cywilnego apelacja przybiera formę apelacji pełnej - cum beneficio novorum. Cechą charakterystyczną jest to, że w zakres materiału procesowego stanowiącego przedmiot analizy sądu odwoławczego włączone są nowe twierdzenia o faktach i nowe dowody na poparcie okoliczności faktycznych sprawy. Zasada nowości w postępowaniu apelacyjnym została jednak ograniczona.

Charakter postępowania przed sądem II instancji

Celem apelacji jako środka odwoławczego od wyroku sądu I instancji jest ponowne rozpoznanie sprawy przez sąd II instancji i dokonanie w wyniku tego rozpoznania zmiany zaskarżonego wyroku w tzw. wyroku reformatoryjnym. Obok funkcji kognicyjnej, apelacja ma na celu również doprowadzenie do kontroli zaskarżonego orzeczenia i postępowania, które poprzedziło jego wydanie. W zakres rozpoznania sprawy przez sąd apelacyjny wchodzą zatem dwa elementy: kognicja i kontrola.

Dlatego też sąd II instancji został uprawniony do podjęcia decyzji w przedmiocie dopuszczenia nowych faktów i dowodów. Może pominąć „nowości” w przypadkach gdy niewłączenie ich do materiału procesowego I instancji nastąpiło z winy strony, która następnie chce z takiej możliwości skorzystać, chyba że potrzeba powołania się na te elementy pojawiła się dopiero w postępowaniu odwoławczym (art. 381 KPC). Wskazana kompetencja sądu odwoławczego ma na celu zapobieganie przewlekaniu postępowania przez jego uczestników. Niniejsze unormowanie stanowi przejaw zasady koncentracji materiału procesowego, który, co do zasady, powinien być zgromadzony już w I instancji.

Podjęcie przez sąd odwoławczy decyzji co do istoty sprawy jest poprzedzone kontrolą przeprowadzoną przez ten sąd. Kontrola dotyczy zgodności rozstrzygnięcia sądu I instancji z prawem, zgodności tej decyzji z dokonanymi ustaleniami faktycznymi oraz adekwatności tych ustaleń do zebranego w sprawie materiału dowodowego. Kierunki kontroli wyznacza skarżący, który w uzasadnieniu skargi apelacyjnej przytacza zarzuty, powołując konkretne wady postępowania lub orzeczenia sądu I instancji. Natomiast podmiotowy i przedmiotowy zakres tej kontroli określają wnioski skarżącego, w których domaga się uchylenia albo zmiany wyroku I instancji w części lub w całości.

Zadaniem sądu odwoławczego nie jest więc powtórzenie całego postępowania sądu I instancji, ale ponowienie i uzupełnienie w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne dla wszechstronnego sprawdzenia zasadności oraz legalności orzeczenia w granicach zaskarżenia dokonanego przez uprawniony podmiot. Merytoryczne rozpoznanie sprawy w toku postępowania apelacyjnego powinno [...]