Abstrakt

Roszczenia banku mające za podstawę wyciąg z ksiąg bankowych podpisany przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku oraz dowód doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty, stanowią - zgodnie z art. 485 KPC - podstawę wydania przez sąd nakazu zapłaty. Banki zostały uprzywilejowane także poprzez przyznanie im możliwości dochodzenia w sposób uproszczony wierzytelności bankowych.

Uwagi ogólne

Zmiany w obowiązującym postępowaniu nakazowym w brzmieniu ustalonym ustawą z 24.5.2000 r. o zmianie ustawy - kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji¹ - ustaliły zamknięty katalog środków dowodowych stanowiących podstawę wydania przez sąd nakazu zapłaty. Zważywszy, że regulacja wskazanego postępowania stanowi istotne odstępstwo od podstawowych zasad procesowych, zwłaszcza zasady jawności². Pewne ograniczenie roli dokumentu prywatnego³ w postępowaniu nakazowym znajduje również uzasadnienie w proporcjonalnym poszerzeniu roli tych środków dowodowych w postępowaniu upominawczym. W tym ostatnim postępowaniu zapewniono jednak powodowi słabszą ochronę prawną, skoro nakaz zapłaty automatycznie traci moc wobec wniesienia przez pozwanego sprzeciwu.

W poprzednim uregulowaniu ocenę istnienia przesłanek dopuszczających wydanie nakazu zapłaty pozostawiono uznaniu sądu. Nowy stan prawny expressis verbis ustanawia obowiązek wydania przez sąd nakazu zapłaty już tylko z tego powodu, że pozew oparto na dokumentach, o których mowa w art. 485 § 1 KPC. Znowelizowane przepisy, w myśl zasady dyspozycyjności, wybór drogi postępowania nakazowego pozostawiły powodowi (art. 484¹ § 2KPC)⁴.

Charakter prawny dokumentów bankowych

Wśród podstaw uzasadniających uprawnienie sądu do wydania nakazu zapłaty ustawodawca wskazał w art. 485 § 3 KPC jedyną fakultatywną podstawę, którą stanowią roszczenia na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych, podpisanego przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku oraz dowodu doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty.

Celem niniejszego opracowania jest analiza charakteru prawnego dokumentów bankowych jak również przedstawienie ratio legis uprzywilejowania banków w postępowaniu nakazowym.

Charakter prawny dokumentów, o których mowa w art. 485 § 3 KPC, jest sporny. Odpowiedź na pytanie, czy dokumenty bankowe posiadają cechę dokumentów urzędowych⁵, należy sformułować na gruncie przepisów KPC.

Odpowiedź twierdzącą sugerować by mogło sformułowanie zawarte w art. 95 ustawy z 29.8.1997 r. - Prawo bankowe⁶ (dalej jako: PrBank). Zgodnie z jego brzmieniem księgi rachunkowe banków, wyciągi z tych ksiąg podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzone pieczęcią banku oraz wszelkie wystawione w ten sposób oświadczenia zawierające: zobowiązania, zwolnienie z zobowiązań, zrzeczenie się praw lub pokwitowanie odbioru należności oraz stwierdzające udzielenie kredytu, pożyczki pieniężnej, ich wysokość, zasady oprocentowania, warunków spłaty - mają moc prawną dokumentów urzędowych oraz stanowią [...]