Abstrakt
Pojęcie, rodzaje i forma pełnomocnictwa procesowego
Pełnomocnictwo procesowe jest szczególnym rodzajem przedstawicielstwa, o którym jest mowa w art. 95-109 KC. Do jego ustanowienia zastosowanie mają w pierwszym rzędzie przepisy KPC (zwłaszcza art. 86-97), a wsprawach w nich nieunormowanych stosuje się powyższe przepisy KC, gdyż pełnomocnik w procesie reprezentuje interesy swego mocodawcy nie tylko wobec drugiej strony, ale także wobec sądu. Istotą pełnomocnictwa jest składanie przed sądem (w postępowaniu egzekucyjnym także przed komornikiem) w imieniu reprezentowanego oświadczeń woli, oświadczeń wiedzy oraz podejmowanie innych czynności procesowych określonych w przepisach KPC i w ustawach szczególnych.
W doktrynie trwa spór co do tego, czy stosunek pełnomocnictwa powstaje w wyniku czynności jednostronnej, czy dwustronnej. Przeważa pogląd, że jest to czynność jednostronna1. Właściwie w każdym przypadku musi istnieć porozumienie między mocodawcą a pełnomocnikiem co do reprezentowania. W większości wypadków pełnomocnictwo powstaje jednocześnie wraz ze stosunkiem podstawowym, którym jest z reguły zlecenie (np. strona zleca adwokatowi prowadzenie sprawy, a gdy pracownik reprezentuje swój zakład pracy, to podstawą reprezentacji jest stosunek pracy). Stosunek pełnomocnictwa może powstać też w ten sposób, że sąd ustanowi dla strony zwolnionej od kosztów sądowych pełnomocnika na podstawie art. 117 § 1 lub § 2 KPC. Sąd uczyni tak, jeśli uzna udział pełnomocnika za potrzebny. Pełnomocnikiem takim może być adwokat lub radca prawny (choć radca prawny nie we wszystkich rodzajach spraw -o czym niżej). W takim przypadku także trudno wyobrazić sobie reprezentowanie strony przez pełnomocnika, którego ta strona nie akceptowałaby. Szczególna sytuacja występuje w przypadku wzajemnego reprezentowania współuczestników jednolitych na podstawie art. 73 § 2 KPC. Zasadą jest, że każdy współuczestnik działa we własnym imieniu (art. 73 § 1 KPC), jednak w myśl art. 87 § 1 KPC współuczestnik sporu może być pełnomocnikiem innego współuczestnika. Do powstania stosunku pełnomocnictwa potrzebne jest upoważnienie mocodawcy do reprezentowania. W wypadku jednak, gdy z istoty spornego stosunku prawnego lub z przepisu ustawy wynika, że wyrok dotyczyć ma niepodzielnie wszystkich współuczestników (współuczestnictwo jednolite), czynności procesowe współuczestników działających są skuteczne wobec niedziałających. Do zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa potrzeba zgody wszystkich współuczestników (art. 73 § 2 KPC). Przepis ten nie kreuje nowej formy pełnomocnictwa, choć z punktu widzenia skutków prawnych, powstających wobec współuczestnika niedziałającego wskutek działania drugiego współuczestnika, istnieje pewne podobieństwo. Trzeba wyraźnie podkreślić, że w przypadku opisanym w tym przepisie współuczestnik działa we własnym imieniu i na swoją rzecz. Takie uregulowanie skutków jego działania, powstających w sferze obowiązków sądu oraz uprawnień innego współuczestnika postępowania, podyktowane jest koniecznością jednolitego rozstrzygnięcia sprawy wobec tego rodzaju współuczestników.
Dział V, zawarty w Tytule IV Księgi pierwszej KPC, nosi nazwę „Pełnomocnicy procesowi”. Nie każde jednak pełnomocnictwo będzie pełnomocnictwem procesowym, gdyż art. 88 KPC dzieli je na: pełnomocnictwo ogólne, pełnomocnictwo do prowadzenia poszczególnych spraw oraz pełnomocnictwo do niektórych tylko czynności procesowych. Pełnomocnictwo ogólne upoważnia pełnomocnika do reprezentowania strony we wszystkich sprawach sądowych, chyba że w danego rodzaju sprawach wymagane jest pełnomocnictwo szczególne (do danej sprawy). Wymóg taki stawia np. [...]