Abstrakt
Zagrożenia wynikające z koncentracji
Nadzór nad koncentracją przedsiębiorstw jest jedną znajstarszych form prewencyjnego oddziaływania na przyszłą ochronę konkurencji. Pomimo iż sam fakt łączenia się przedsiębiorców i tworzenia różnorodnych form koncentrujących przedsiębiorstwa nie stanowi naruszenia zasad konkurencji, to zwykle uzyskanie pozycji dominującej przez nowego przedsiębiorcę sprzyja późniejszemu nadużywaniu tej pozycji. Dlatego też w niemalże każdym państwie, w którym jest rozwinięta gospodarka rynkowa, większe procesy koncentracyjne podawane są nadzorowi przez organy antymonopolowe. Pierwszą czynnością jest sprawdzenie skali łączenia oraz czy potencjalna koncentracja sprzyjać będzie zachowaniom pozytywnym czy też negatywnym (jak np. ograniczanie produkcji i usług, podwyższanie cen), zaś niewielkie koncentracje, a także takie, które mogą przynieść określone korzyści, mogą korzystać z wyłączeń procesowych.
Ustawodawca polski, uwzględniając przepisy prawne UE, a także własne doświadczenia, opracował ustawę z15.12.2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 122, poz. 1319; dalej OchrKonsU). Akt ten wsposób znacznie doskonalszy uwzględnia wady i zalety koncentracji przedsiębiorstw. Przede wszystkim jednak uznaje nadzór nad koncentracją jako elastyczny instrument prewencyjnej ochrony konkurencji.
Przegląd i ocena nadzoru nad procesami koncentracji do 2001 r.
Po raz pierwszy w polskim prawie pewne elementy ułatwiające realizację prewencyjnego nadzoru nad koncentracją umieszczono w ustawie z 26.1.1987 r. (Dz.U. z1988 r. Nr 3, poz. 27) o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym w gospodarce narodowej.
W kolejnej ustawie z 24.2.1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym. (Dz.U. z 1990 r. Nr 52, poz. 80; dalej AMopU) nadzór realizowany był przez tzw. kontrolę łączenia, która obejmowała wszystkie przedsiębiorstwa. Na przestrzeni dziesięciolecia instytucja ta przeszła szereg zmian. Przede wszystkim ustawodawca zmieniał kryteria i wskaźniki określające, kiedy powstaje obowiązek zgłoszenia zamiaru (łączenia) koncentracji. Początkowo w AMopU przesłanka zgłoszenia pojawiła się, gdy łączące się przedsiębiorstwa uzyskiwały lub umacniały pozycję dominującą. Dokonanie takiej oceny było bardzo relatywne, gdyż trudno było ustalić obiektywnie taką chwilę. Od nowelizacji z 1995 r. ustawodawca jako wskaźnik służący do ustalenia chwili zgłoszenia wprowadził łączną wartość sprzedaży łączących się przedsiębiorstw. Takie ujęcie znacznie ułatwiło dostrzeżenie obowiązku zgłoszenia poprzez zobiektywizowanie jego kryteriów. Początkowo maksymalny wskaźnik rocznej wartości sprzedaży towarów w obrębie dwóch lub więcej łączących się przedsiębiorstw w zakresie ogółu ich obrotów musiał przekroczyć 5 mln ECU (art. 2 pkt5 AMopU), potem, a dokładnie w 1998 r., został podniesiony do kwoty 25 mln ECU. Pomimo łatwiejszego ustalenia chwili, kiedy powstaje obowiązek notyfikacji łączenia, przepisy z art. 11 AMopU nadal sprawiały trudności w ich stosowaniu i interpretacji.
Przede wszystkim przez całe dziesięciolecie nadmierna kazuistyka przepisów AMopU w zakresie koncentracji utrudniała odczytanie intencji i celów ustawodawcy, ponadto niepotrzebnie rozszerzała obowiązki wynikające zprzepisów ustawy. Akt ten, mimo stosunkowo niewielkich rozmiarów, w zakresie problematyki koncentracji miał niezbyt przejrzystą konstrukcję, a procedurę charakteryzował nadmierny formalizm. Szczególnie ostra krytyka dotyczyła sformułowań regulujących problem [...]