Abstrakt
Uwagi wprowadzające
Wierzytelności przyszłe odgrywają w obrocie gospodarczym bardzo istotną rolę. W doktrynie od dawna podkreśla się, że jeden z podstawowych sposobów zabezpieczenia osobistego, jakim jest przelew na zabezpieczenie, nie spełniałby w zasadzie swojego zadania, gdyby jego przedmiotem nie mogły być wierzytelności przyszłe2 . Trafność tego poglądu doskonale obrazują stosunki kredytowe. Mianowicie, dokonanie przelewu wierzytelności w celu zabezpieczenia udzielanego kredytu jest korzystne dla obu stron umowy kredytowej. Wskutek przelewu kredytobiorca nie obciąża bezpośrednio własnego majątku, a bank uzyskuje zabezpieczenie, którego gwarancję stanowi w gruncie rzeczy majątek dłużnika kredytobiorcy. Jednakże w wielu przypadkach okazuje się, że wierzytelności kredytobiorcy przysługujące mu w momencie zawierania umowy kredytowej nie stanowią dla banku satysfakcjonującego źródła zabezpieczenia udzielanego kredytu. W takiej sy-tuacji, ze względu na konieczność rozszerzenia kręgu wierzytelności będących przedmiotem zabezpieczenia, atrakcyjne stają się zatem wierzytelności przyszłe.Przelew wierzytelności przyszłych pomimo doniosłej roli gospodarczej nie został jednak uregulowany normatywnie. W celu uniknięcia wątpliwości niektórzy autorzy postulują więc ustawowe uregulowanie takich kwestii jak: warunki dopuszczalności rozporządzania wierzytelnościami przyszłymi, określenie skutków takiego rozporządzenia, zabezpieczenie praw osób trzecich, ustalenie pierwszeństwa konkurujących wierzycieli dłużnika oraz zabezpieczenie osoby rozporządzającej swymi prawami przed zbytnim uzależnieniem od kredytodawcy3 . Pogląd ten, kwestionowany przez innych przedstawicieli doktryny jako wiążący się z wprowadzeniem niepotrzebnych ograniczeń zastosowania przelewu wierzytelności przyszłych4 , w zasadzie i tak nie rozstrzyga wszystkich wątpliwości pojawiających się na tle stosowania omawianej instytucji. Liczne kontrowersje dotyczą bowiem nie tylko kwestii dopuszczalności czy skutków dokonania takiego przelewu, ale przede wszystkim określenia, co należy rozumieć pod pojęciem wierzytelności przyszłych.