Monitor Prawniczy

nr 5/2000

Piramidy finansowe – zagadnienia ochrony prawnokarnej

Konrad Buczkowski
Abstrakt

Wraz z wprowadzeniem gospodarki rynkowej pojawiły się na naszym rynku firmy zagraniczne oferujące bardzo duży zysk w bardzo krótkim czasie, pod warunkiem zainwestowania określonej kwoty pieniędzy. System ten, żerujący na ludzkiej chęci szybkiego wzbogacenia się, w ciągu niedługiego okresu przyciągnął ponad milion dorosłych Polaków . Nie sposób jest określić rzeczywistej liczby osób, które w wyniku działania systemu piramid zostały oszukane. W wyniku tego procederu tracą wszyscy, przy czym działalność piramid finansowych uderza głównie w interesy konsumentów, którzy nie dysponując wystarczającą wiedzą, a także doświadczeniem, zazwyczaj nie do końca świadomie angażują swoje środki w podobne przedsięwzięcia, a kiedy chcą się wycofać bez strat, uniemożliwiają im to zapisy umowne. Działania zaradcze uniemożliwiające powstawanie piramid podjęło na razie niewiele państw. Zaledwie w trzech: Hiszpanii, Niemczech i Węgrzech wprowadzono do kodeksów karnych przewidujący odrębny od przestępstwa oszustwa przepis penalizujący działalność organizacji zorganizowanych na zasadzie piramidy.Autor w niniejszym artykule przedstawia m.in. projekt zmiany Kodeksu karnego w postaci wprowadzenia przepisu penalizującego zjawisko piramid finansowych, który wpłynąłby na ograniczenie skali tego zjawiska, a przede wszystkim dałby organom ścigania podstawę do podejmowania skuteczniejszych działań, a nie jedynie ograniczania się do umarzania postępowań ze względu na niemożność przypisania sprawcom zarzutu popełnienia czynu zabronionego. Przepis ów z pewnością nie zlikwiduje tego typu procederu, gdyż dla wielu osób perspektywa szybkiego wzbogacenia się jest tak kusząca, że – pomimo zagrożenia ustawowego – będą nadal uczestniczyli w takich strukturach. Oczywiście, że sama regulacja – choćby najszersza – nie ujmie wszystkich możliwych form, jakie mogą zostać wykorzystane przez organizatorów piramid finansowych.