Czasopisma logo

Monitor Prawniczy

nr 3/2000

Wybrane problemy związane z likwidacją spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Andrzej Kidyba
Autor jest doktorem habilitowanym w Zakładzie Prawa Gospodarczego i Handlowego WPiA UMCS, radcą prawnym.
Abstrakt

Pojęcie likwidacji spółki z o.o.

Przepisy Kodeksu handlowego odróżniają rozwiązanie spółki od jej likwidacji. Przepisy odnoszące się do rozwiązania z jednej strony używają tego pojęcia jako określenie zdarzenia będącego przyczyną wszczęcia postępowania likwidacyjnego (art. 262 KH), z drugiej strony - jako zakończenie prawnego istnienia spółki (art. 277 § 1 KH). Rozwiązanie spółki polega jednak w ścisłym sensie na zakończeniu bytu prawnego po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego (chyba że następuje postępowanie upadłościowe zakończone ogłoszeniem upadłości lub rozdzielenie majątku łączących się spółek - art. 287 KH)1 . Niezależnie od rozwiązania spółki jako pewnej organizacji odnosi się to również do jej majątku2 .

Rozwiązanie spółki nie następuje więc samoistnie, ale jego warunkiem jest przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego. To ostatnie, najogólniej rzecz ujmując, jest zespołem czynności (postępowaniem) polegających na zakończeniu interesów bieżących spółki, ściągnięciu wierzytelności, wypłaceniu zobowiązań i spieniężeniu majątku spółki.

Często potocznie używa się zamiennie słów likwidacja i rozwiązanie, przyjmując, że „spółka została zlikwidowana” wówczas, gdy w rzeczywistości chodzi o jej rozwiązanie. Likwidacja spółki jest poprzedzona zarówno okolicznościami niezbędnymi do jej wszczęcia, jak również z drugiej strony, po zakończeniu likwidacji muszą mieć miejsce czynności, które doprowadzą do rzeczywistego końca istnienia spółki z o.o. Do przyczyn powodujących wszczęcie postępowania likwidacyjnego, a być może w konsekwencji rozwiązania spółki należą:

1) przyczyny przewidziane w umowie spółki,
2) podjęta została uchwała zgromadzenia wspólników o rozwiązaniu spółki,
3) została podjęta protokołem notarialnym pod rygorem nieważności uchwała wspólników o przeniesieniu spółki za granicę,
4) ogłoszono upadłość spółki,
5) zachodzą inne przyczyny,
6) po zarejestrowaniu spółki stwierdzone zostaną braki mające istotne znaczenie dla dalszego istnienia spółki, wynikające z niedopełnienia przepisów prawa, a braków tych nie usunięto w terminie wyznaczonym przez sąd, mimo wezwania spółki do ich usunięcia,
7) wspólnik albo członek organów spółki wystąpi z żądaniem rozwiązania spółki, jeżeli osiągnięcie celu spółki stanie się niemożliwe albo zajdą inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki,
8) spółka prowadzi działalność naruszającą prawo i zagrażającą interesom państwa.

Przyczyny wymienione w pkt. 6-8 stanowią podstawę rozwiązania spółki przez sąd z urzędu.

Z drugiej strony - jak to już zostało stwierdzone - po zakończeniu likwidacji, aby mógł mieć miejsce skutek w postaci rozwiązania spółki, powinno nastąpić:

1) zatwierdzenie przez zgromadzenie wspólników ostatecznych rachunków,
2) ogłoszenie sprawozdania likwidacyjnego przez likwidatorów,
3) złożenie sądowi rejestrowemu sprawozdania likwidacyjnego,
4) zgłoszenie sądowi wniosku o wykreślenie spółki z rejestru handlowego,
5) wykreślenie spółki z rejestru.

Możemy więc przyjąć, że likwidacja jest postępowaniem, które rozpoczyna się po zaistnieniu przyczyn rozwiązania, ale po jej zakończeniu wymagane jest dokonanie pewnych czynności, które do postępowania likwidacyjnego zaliczone być nie mogą, a które są warunkiem ustania bytu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Jednakże zaistnienie przyczyn rozwiązania spółki i wszczęcie postępowania nie musi zawsze oznaczać rozwiązania spółki, gdyż wspólnicy mogą zapobiec rozwiązaniu spółki jednomyślną uchwałą, przerywając postępowanie likwidacyjne (art. 264 § 2 KH).

Z kolei w przypadku upadłości spółki rozwiązanie następuje dopiero po zakończeniu postępowania upadłościowego (art. 278 § 1 KH). Jednak spółka nie rozwiązuje się, gdy postępowanie kończy się układem lub zostaje z innych przyczyn uchylone lub umorzone. Z kolei nie musi być przeprowadzone postępowanie likwidacyjne jeżeli nastąpi połączenie spółek. W tym ostatnim przypadku dochodzi do rozwiązania jednej (inkorporacja) lub kilku spółek (fuzja) po przeprowadzeniu stosownego postępowania polegającego na połączeniu spółek, ale nie mającego nic wspólnego z likwidacją spółki, mimo że jedna lub więcej spółek przestaje istnieć (art. 283 i nast. KH). Należy więc pamiętać, że ustanie bytu spółki z o.o. może wiązać się ponadto z: