Abstrakt

Rodzaje wzorców

Nowelą z 2000 r. ustawodawca odstąpił od przewidzianych na mocy dawnego art. 384 KC wzorców normatywnych. Rozwiązanie to należy ocenić pozytywnie, przede wszystkim z uwagi na zarzucaną dawnemu unormowaniu niekonstytucyjność².

Nie oznacza to jednak całkowitej rezygnacji z regulowania w drodze normatywnej zagadnień związanych z umowami sprzedaży z konsumentami. Przede wszystkim na mocy art. 555¹ KC Rada Ministrów powinna, w przeciągu dwóch lat, w drodze rozporządzenia określić szczegółowe warunki zawierania i wykonywania umów sprzedaży między przedsiębiorcami a konsumentami, mając na uwadze ochronę interesów konsumentów przed działaniami przedsiębiorców sprzecznymi z dobrymi obyczajami. W obecnym kształcie przepis art. 555¹ KC spełnia więc konstytucyjne wymogi co do treści delegacji ustawowej dla wydawania rozporządzeń (art. 92 ust.1 Konstytucji). Wydaje się, że nowe rozporządzenie powinno co do zasady zawierać unormowanie odpowiadające treści obecnie obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów z 30.5.1995 r. w sprawie szczegółowych warunków zawierania i wykonywania umów sprzedaży rzeczy ruchomych z udziałem konsumentów³. Ewentualne zmiany powinny mieć raczej charakter kosmetyczny niż głęboko merytoryczny⁴. Rozporządzenie to spełnia swoją rolę w praktyce i jest znane szerokiemu kręgowi adresatów. Dokonywanie znaczących zmian byłoby z tego punktu widzenia niewłaściwe.

Ponadto, wydane na podstawie dawnego art. 384 KC, rozporządzenie Rady Ministrów z 1995 r. pozostaje w mocy do momentu wydania przez Radę Ministrów nowego rozporządzenia, nie dłużej jednak niż przez okres dwóch lat (art. 23 OchrKonU).

Należy przyjąć, że po upływie tego okresu rozporządzenie straci moc obowiązującą⁵.

Trzeba zauważyć, że w rozporządzeniu Rady Ministrów z 1995 r. zawarto inną niż w art. 384 KC definicję konsumenta, jak się wydaje - węższą. W myśl § 3 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 1995 r. za konsumenta uważa się każdego, kto nabywa towar do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Dotyczy ono zatem zarówno osób fizycznych jak i prawnych, jednakże w ogóle nieprowa-dzących działalności gospodarczej. Pomimo sprzeczności między normą kodeksową a przepisem niższej rangi wydaje się, że na użytek rozporządzenia Rady Ministrów z 1995 r. należy utrzymać w mocy zawężone ujęcie pojęcia konsumenta z uwagi na wyraźny przepis art. 23 OchrKonU.

Ustawodawca odstąpił także od obowiązującego od 1990r. podziału wzorców na kwalifikowane i niekwalifikowane, wprowadzając jednolite przesłanki związania wzorcem.

Związanie wzorcem

Zgodnie z art. 384 KC ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przy zawarciu umowy. Tak więc podstawową przesłanką skutecznej inkorporacji wzorca jest, co do zasady, jego doręczenie.

Nie jest to jednak przesłanka wyłączna. Konieczne jest jeszcze, w myśl wnioskowania a maiori ad minus co do art. 384 § 2 KC, zgodnie z regułą, iż reżim surowszy powinien obejmować także przesłanki procedury uproszczonej, by kontrahent proferenta mógł z łatwością dowiedzieć się o treści wzorca ⁶. W art. 384 § 2 KC przyjęto, że w sytuacji gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści.

W odniesieniu do wzorców zwyczajowo przyjętych złagodzono zatem przesłanki ich inkorporacji⁷. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.

Tak więc zasada ogólna, iż wymogiem skutecznej inkorporacji wzorca jest jego doręczenie oraz łatwość zapoznania się z jego treścią, dotyczy [...]