Abstrakt

Wprowadzone do KP nowelą lutową uregulowania dotyczące zakazu konkurencji są spowodowane koniecznością ochrony interesów pracodawców (a co za tym idzie także pracowników, a dokładniej ich miejsc pracy), działających w realiach wolności gospodarczej oraz skorelowanej z nią wolności konkurencji. W KP wprowadzono rozróżnienie dotyczące zakazu konkurencji w czasie trwania stosunku pracy oraz po jego ustaniu. W niniejszym opracowaniu Autor analizuje instytucje “zwykłej” umowy o zakazie konkurencji, a następnie klauzuli konkurencyjnej uwzględniając istniejące orzecznictwo sądów.

Wraz ze zmianą systemu społeczno-gospodarczego oraz towarzyszącemu jej rozwojowi gospodarki rynkowej, praktyka zgłaszała pilną potrzebę prawnej regulacji sposobów zabezpieczania interesów podmiotów prowadzących wolnorynkową działalność gospodarczą w naszym kraju. Dotyczyło to takich kwestii jak np. zabezpieczenie tajemnicy procesów produkcji, zapewnienie przestrzegania tajemnicy handlowej, oraz co się z tym wiąże - zamknięcie byłym pracownikom dostępu do rynków zbytu ich poprzednich pracodawców. Reakcją na powyższe było wprowadzenie do ustawy z 26.6.1974 r. - kodeks pracy (tekst jedn.: - Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 93; dalej KP), na mocy dużej nowelizacji z lutego 1996 r., nowego Rozdziału IIa pt. “Zakaz konkurencji” (art. 101[1]-101[4] KP). Było to wyraźne nawiązanie do regulacji przedwojennych, a dokładniej do postanowień art. 9-11 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 16.3.1928 r. o umowie o pracę pracowników umysłowych (Dz.U. Nr 35, poz. 323; dalej UppuR). W przepisach tych czytamy m.in., że pracownikom nie wolno było bez zezwolenia pracodawcy prowadzić własnego przedsiębiorstwa oraz dokonywać jakichkolwiek transakcji na własny czy na cudzy rachunek, wchodzących w zakres tego przedsiębiorstwa, w którym pracownik był zatrudniony. Z kolei w kwestii dopuszczalności zawierania powyższych umów postanowiono, że “zwykłą” umowę o zakazie konkurencji można było zawrzeć z każdym pracownikiem, natomiast klauzulę konkurencyjną, czyli umowę o zakazie konkurencji obowiązującą po rozwiązaniu stosunku pracy łączącego pracownika z pracodawcą, można było zawrzeć “[...] ważnie tylko z pracownikiem pełnoletnim” (art. 10 zd. 1 in fine UppuR).