Abstrakt
Przewidziana w art. 984 § 1 zd. 1 KPC możliwość przejęcia nieruchomości po drugiej licytacji dotyczy także odpowiednio egzekucji ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Postanowienie SN z 17.5.2007 r., III CK 9/06 |
Uzasadnienie:
W toku egzekucji z przysługującego dłużnikom – małżonkom Grażynie i Wiesławowi L. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego 20.6.2001 r. odbyła się pierwsza licytacja, która z powodu braku nabywców nie doszła do skutku, nikt też nie zgłosił wniosku o przejęcie tego prawa. Również w czasie drugiej licytacji 15.11.2001 r. prawo to nie zostało zbyte.
Przed upływem tygodnia po odbyciu drugiej licytacji wierzyciel egzekwujący – Biuro Prawno-Konsultingowe P.L. spółka z o.o. – złożył wniosek o przejęcie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu za dwie trzecie sumy oszacowania.
Postanowieniem z 7.2.2002 r. Sąd Rejonowy oddalił wniosek uznając, że art. 984 KPC regulujący możliwość przejęcia nieruchomości na własność po drugiej licytacji nie dotyczy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, które jest ograniczonym prawem rzeczowym i możliwość jego przejęcia dopuszcza tylko art. 982 § 2 KPC, po pierwszej licytacji.
Na skutek zażalenia wierzyciela – Biura Prawno-Konsultingowego P.L. spółki z o.o. – Sąd Okręgowy postanowieniem z 15.7.2002 r. uchylił zaskarżone orzeczenie i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania stwierdzając, że przewidziana w art. 984 § 1 KPC możliwość przejęcia nieruchomości na własność przez wierzyciela egzekwującego po drugiej licytacji dotyczy także spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, do którego egzekucji stosuje się, zgodnie z art. 230 § 1 ustawy z 16.9.1982 r. – Prawo spółdzielcze (t. jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.; dalej jako: PrSpółdz), przepisy o egzekucji z nieruchomości, a możliwość przejęcia tego prawa już po pierwszej licytacji, przewidziana w art. 982 § 3 KPC, jest jedynie wyjątkiem od zasady z art. 984 KPC, że nieruchomość można przejąć na własność dopiero po bezskutecznej drugiej licytacji. Wobec tego, że statut spółdzielni, w której budynku znajduje się przedmiotowe spółdzielcze własnościowe prawo dopuszcza członkostwo osób prawnych i nie przewiduje żadnych ograniczeń co do możliwości nabycia przez nie w drodze egzekucji spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, nie ma – w ocenie Sądu Okręgowego – przeszkód do przejęcia tego prawa przez spółkę P.L. po drugiej bezskutecznej licytacji.
Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy postanowieniem z 3.12.2002 r. udzielił przybicia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego na rzecz wierzyciela – Biura Prawno-Konsultingowego P.L. spółki z o.o., a Sąd Okręgowy postanowieniem z 30.11.2004 r. oddalił zażalenie dłużników. Sądy obu instancji, powołując się na art. 386 § 6 KPC, uznały się za związane poglądem prawnym wyrażonym przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu postanowienia z 15.7.2002 r. i dlatego uwzględniły wniosek wierzyciela o przejęcie egzekwowanego prawa po drugiej licytacji.
W kasacji opartej na zarzucie naruszenia art. 984 § 1 KPC dłużnicy podnieśli wadliwe zastosowanie tego przepisu do przejęcia przez wierzyciela egzekwującego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego po drugiej licytacji, mimo że nie wymienia on tego prawa, a więc nie przewiduje możliwości jego przejęcia po drugiej licytacji. W ocenie skarżących prawo to może być przejęte tylko po pierwszej licytacji na warunkach określonych w art. 982 § 3 KPC.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przechodząc do oceny zarzutu naruszenia art. 948 § 1 KPC trzeba zgodzić się ze skarżącymi, że zastosowanie tego przepisu do ograniczonych praw rzeczowych, w szczególności do spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu wywołuje kontrowersje w doktrynie, a SN nie wypowiedział się jeszcze w tym przedmiocie.
| W literaturze prezentowane są dwa stanowiska. Jedno uznające, że tylko przepis art. 982 § 3 KPC, który wyraźnie odnosi się do spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, reguluje kwestię możliwości jego przejęcia, ograniczając ją do okresu po pierwszej licytacji, natomiast art. 984 KPC, który nie wymienia takiego prawa i mówi o przejęciu nieruchomości na własność, nie może dotyczyć ograniczonego prawa rzeczowego, którym jest spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a zatem prawo to nie może być przejęte po drugiej licytacji. Drugie stanowisko wskazuje, że wykładnia językowa nie może być w tym przypadku decydująca, bowiem redakcja przepisów nie jest zsynchronizowana z powodu ich zmiany i decydujące znaczenie powinna mieć wykładnia systemowa oraz celowościowa, które prowadzą do wniosku, że art. 984 § 1 KPC obejmuje także spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Oba stanowiska nie zawierają szerszego uzasadnienia. |
Przechodząc do wykładni omawianych przepisów trzeba wskazać [...]