Abstrakt

W 1998 r. ustawodawca wprowadził w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym doniosłe zmiany w zakresie prawa małżeńskiego. Główną przyczyną nowelizacji była ratyfikacja Konkordatu zawartego ze Stolicą Apostolską, ale jest ona jednocześnie fragmentem prac reformatorskich zakrojonych na szerszą skalę. Autor omawia szczegółowo zmiany odnoszące się m.in. do zawarcia małżeństwa, nazwisk małżonków i dziecka.

W dniu 28.7.1993 r. został podpisany w Warszawie Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską¹. Art. 10 Konkordatu stanowi, iż w razie zaistnienia przesłanek wymienionych w ust. 1 tego artykułu, po dokonaniu koniecznych zmian w prawie polskim, również małżeństwo kanoniczne - i to od chwili zawarcia - wywiera takie skutki, jakie powoduje zawarcie małżeństwa zgodnie z prawem polskim (zwłaszcza zgodnie z uregulowaniami zawartymi w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym). Zmiany w prawie polskim zostały dokonane ustawą z 24.11.1998 r. o zmianie ustaw - Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Kodeks postępowania cywilnego, Prawo o aktach stanu cywilnego, ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw². Weszły one w życie 15.11.1998 r.

Nowy sposób zawarcia małżeństwa

Według znowelizowanego KRO na całość zdarzenia prawnego, jakim jest zawarcie małżeństwa, składają się:

• zgodne oświadczenia woli dwóch osób odmiennej płci, jednocześnie obecnych, o wstąpieniu w związek małżeński, złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego (dalej USC) i odebrane przez niego (art. 1 § 1 KRO), albo
• zgodne oświadczenia woli dwóch osób płci odmiennej, jednocześnie obecnych, zawierających związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu Kościoła czy innego związku wyznaniowego, o jednoczesnym zawarciu małżeństwa podlegającego prawu polskiemu, złożone w obecności duchownego i przez niego odebrane, gdy na ich podstawie kierownik USC sporządzi akt małżeństwa (art. 1 § 2 KRO).