Abstrakt

W pierwszej części artykułu (MoP Nr 8) o prawach do akcji, czyli nowym instrumencie finansowym w obrocie papierami wartościowymi autor przedstawił zakres swobody kreowania tych papierów, definicję papieru wartościowego oraz ekonomiczne uzasadnienie istnienia praw do akcji. W dokończeniu artykułu mowa jest m.in. o uregulowaniu problematyki akcji w Kodeksie handlowym oraz o sprawach związanych z publicznym obrotem prawami do akcji.

IV. Prawa do akcji w świetle regulacji Kodeksu handlowego

1. Zgodnie z utrwalonym w literaturze przedmiotu poglądem, pojęcie “akcji” ujmowane jest trojako:

• rozumie się przez nie ułamek kapitału akcyjnego,
• stanowi ona ogół praw i obowiązków przysługujących akcjonariuszowi względem spółki,
• oznacza dokument, któremu z mocy prawa przysługuje przymiot papieru wartościowego¹.

Akcje należą do deklaratywnych papierów wartościowych, a zatem takich, które stwierdzają istnienie określonego prawa. Skutkiem takiego charakteru akcji jest to, że prawo podmiotowe służące akcjonariuszowi i statuujące jego pozycję prawną powstaje niezależnie od dokumentu, aczkolwiek jego brak uniemożliwia mu w świetle art. 352 KH realizację poszczególnych uprawnień akcyjnych (por. np. art. 399 KH), zwłaszcza jeżeli chodzi o rozporządzanie prawem ucieleśnionym w dokumencie akcyjnym. Ze względu na charakter prawny akcji jako papieru wartościowego, powstanie prawa w niej inkorporowanego nie zostało uwarunkowane ważnością dokumentu². Moment wydania akcji nie jest miarodajny dla ustalenia chwili kreacji prawa akcyjnego. Niemniej ze względu na funkcję legitymacyjną papieru, na spółce ciąży obowiązek wydania akcji akcjonariuszowi, jemu zaś przysługuje wobec spółki roszczenie o wydanie dokumentu spełniającego wymogi formalne przewidziane w art. 339 KH. Wszakże nieważność tak wystawionego dokumentu nie unicestwia praw akcyjnych³, gdyż ich źródłem pozostaje stosunek obligacyjny, jakim jest spółka akcyjna⁴.