Abstrakt
W dotychczasowej, bardzo zresztą ożywionej, dyskusji na temat stosunku przewłaszczenia na zabezpieczenie najmniej miejsca zajmowały rozważania dotyczące podmiotów tego stosunku. Milcząco przyjmowanym założeniem było, że są nimi jedynie przewłaszczający (kredytobiorca) i przyjmujący zabezpieczenie (kredytodawca). W praktyce obrotu pojawiają się wszakże przewłaszczenia na zabezpieczenie o bardziej złożonym charakterze (z udziałem osób trzecich). Artykuł stanowi próbę przybliżenia tej problematyki.
I. Kredytobiorca, kredytodawca i osoba trzecia
We współczesnych stosunkach kredytowych1 szczególnego znaczenia nabrał problem sposobu zabezpieczenia spełnienia przez kredytobiorcę należnych od niego świadczeń. W wypadku udzielanych przez banki lub międzynarodowe instytucje finansowe kredytów inwestycyjnych, opiewających często na kwoty sięgające setek milionów ECU, zaistniała potrzeba ustanowienia szeregu zabezpieczeń, tak że w odniesieniu do takich stosunków kredytowych można mówić o całym, nierzadko skomplikowanym, systemie zabezpieczeń. System taki łączy zabezpieczenia o charakterze osobowym (np. poręczenie, gwarancja bankowa lub dobrowolne poddanie się egzekucji w akcie notarialnym) z zabezpieczeniami o charakterze rzeczowym (zastaw, hipoteka). Wśród tych ostatnich - ze względu na trudności związane ze skutecznym ustanowieniem hipoteki (długi czas oczekiwania na wpis do księgi wieczystej), małą efektywność gospodarczą zastawu oraz niewykształconą jeszcze praktykę w zakresie zastawu rejestrowego - na czoło wysuwają się różne postacie przewłaszczenia rzeczy lub przelewu wierzytelności na zabezpieczenie.